بسته بندی خشکبار

بسته بندی به عنوان یک ابزار کارآمد سالهاست که مورد نظر کارشناسان علم بازاریابی قرار گرفته است. استفاده از انواع مختلف بسته بندی ضمن اینکه قابلیت نگهداری بهتری را به کالا می بخشد در کسب سهم بالاتری از بازار برای کالای مورد نظر نیز مؤثر است.

نظریه پردازان بازاریابی، دو نقش مهم برای بسته بندی متصور هستند که عبارتند از نقش Protective و نقش Promotive. چنانکه از واژه به کار گرفته شده برای این نقش ها نیز برمی اید نقش نخست به وجه نگهداری و دوام حاصل از بسته بندی و نقش دوم به جنبه آگاهی دهنده و پیش برنده بسته بندی اشاره دارد.

از دیگر سو توجه ناکافی به موازین بسته بندی بهداشتی موجب گشته است که محصولات مختلف غذایی کشور و خصوصا خشکبار تولیدی ایران علیرغم دارا بودن کیفیت بسیار خوب در بدو تولید به دلیل پیدایش پاره ای آلودگی های ثانویه نتوانند به بازارهای جهانی راه یافته و راه را برای افزایش سطح تولید داخلی هموار نمایند. بدیهی است با اجرای طرح های فرآوری و بسته بندی بهداشتی، محصولات غذایی تولیدی کشور، قابلیت رقابت با محصولات مشابه خارجی را در بازارهای جهانی خواهند داشت.

همچنین با توجه به بازار تقاضای مطلوب داخلی برای انواع خشکبار و آجیل، لزوم توجه بیشتر به بسته بندی این مواد به منظور افزایش سهولت دسترسی و نگهداری مشخص تر می شود. ضمن اینکه پرداختن به این موضوع دارای توجیه مناسب اقتصادی بوده و با اجرای این طرح، می توان بستر مناسبی را برای اشتغال نیروهای ماهر و نیمه ماهر فراهم آورد که با توجه به ماهیت صنایع غذایی بانوان می توانند سهم بسزایی در آن داشته باشند.

بسته بندی گردو

گردو از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. وجود ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی اکسیدانی سبب می شود که مصرف آن تأثیر زیادی بر سلامتی انسان داشته باشد. خوردن روزانه مغز گردو به دلیل غنی بودن از اسید چرب امگا 3 میزان کلسترول را پایین نگه داشته و به حفاظت بدن در برابر امراض قلبی و سرطان کمک می کند. مغز گردو دارای 65 درصد چربی است که 73 درصد آن را اسید چرب غیراشباع تشکیل می دهد.

این مقدار چربی آن را در برابر اکسیداسیون مستعد می سازد. گردو خشک شده معمولا به مدت طولانی قابل نگهداری است اما برداشت در زمان نامناسب، درصد رطوبت نسبی، نور، دمای نگهداری، حضور اکسیژن و روش فرآوری همگی در ماندگاری و کیفیت آن نقش بسزایی دارند.

برداشت گردو باید در زمان مناسب انجام شود. برداشت زودهنگام در حالت نارس موجب چروکیده شدن پوست مغز پس از فرآوری و خشک شده می شود، برداشت دیرهنگام نیز کاهش کیفیت محصول را در پی خواهد داشت. هنگام برداشت گردو پوست آن باید به رنگ قهوه ای مایل به خاکی در آمده باشد و به راحتی از گردو جدا شود. برداشت محصول گردو باید در نخستین فرصت که گردوها پوست می دهند انجام شود.

گردو میوه منحصربه فردی است که به طور گسترده در دنیا مورد کشت و کار قرار می گیرد. این محصول از نظر تولید جایگاه سوم را در بین سایر خشکبارها به خود اختصاص داده است. در طول دهه گذشته تولید گردو در جهان به دو برابر افزایش یافته است. ایران با تولید 170 هزار تن گردو در سال از مهم ترین کشورهای تولی دکننده گردو در جهان به حساب می آید.

مغز گردو هم به صورت کامل و هم به صورت آسیاب شده در تهیه محصولات غذایی، شیرینی، نان و… استفاده می شود خشکاندن مغر گردو در سایه و یا آفتاب ملایم و یا در دستگاه های43 درجه سانتیگراد تا زمانی که خشک کن در گستره دمایی 32 که رطوبت آن به 8 درصد برسد معمول است. دمای بالا و یا آفتاب شدید ضمن ایجاد مغز گردو قهوه ای باعث کاهش ماندگاری آن نیز می شود.

گردو خشک شده معمولا به مدت طولانی قابل نگهداری است اما در طی فرآیندهای جابه جایی و فروش معمولا در دمای مناسب نگهداری نمی شود. دمای مناسب نگهداری گردو دمایی زیر 10 درجه سانتیگراد است. میزان اکسیژن یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر اکسیداسیون چربی ها است.

اکسیداسیون چربی ها در گردو باعث ایجاد طعم و بوی بد در آن می شود. در طی فرآیند نامناسب انبار مانی، ترکیبات آنتی اکسیدانی گردو و خصوصا فنل ها تجزیه شده و تبدیل به ترکیبات قهوه ای می شوند به این ترتیب بازارپسندی گردو کاهش می یابد.

حضور اکسیژن یکی از مهم ترین عوامل موثر در اکسیداسیون چربی ها تلقی می شود. اما تحقیقات نشان داده است سرعت اکسیداسیون با میزان اکسیژن در دسترس ارتباطی ندارد. بسته بندی گردو می تواند عاملی برای محدود کردن حضور اکسیژن باشد. بسته بندی گردو در قوطی های فلزی مانع نفوذ اکسیژن به داخل بسته می شود.

مطالعاتی در زمینه بسته بندی گردو در بسته های پلیمری شفاف و پوشش داده شده با آلومینیوم صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که نگهداری گردو در دمای 5 درجه سانتیگراد و در شرایط تاریکی حتی در حضور اکسیژن، اکسیداسیون لیپیدها را به طور قابل توجهی کاهش داده است.

استفاده از پوشش های پلی اتیلنی با دانسیته کم با ساش ههای جاذب اکسیژن می تواند عامل موثری در بهبود ماندگاری گردو باشد. استفاده از پوشش های عایق همراه با تزریق گاز نیتروژن داخل بسته سبب حفظ کیفیت گردو تا 13 ماه خواهد شد. شرکت دایموند که یکی از شرکت های بزرگ بسته بندی و فروش خشکبار در کالیفرنیای امریکاست مغز گردو را در بسته های 400 تا 1000 گرمی بسته بندی و سپس در جعبه قرار داده و به مناطق مختلف صادر می کند.

این شرکت برای بسته بندی از خلا استفاده می کند. طبق مطالعات انجام شده در این شرکت، مغز گردو بوی غذاهای دیگر را جذب می کند بنابراین بهتر است در پوشش های نفوذ ناپذیر نسبت به هوا بسته بندی شود. شرکت WPI نیز گردو را در بسته های پل یپروپیلنی عرضه می کند. از مزایای این نوع بسته بندی می توان به جلوگیری از آلوده شدن محصول، ارزان و قابل دسترس بودن، انعطاف پذیری و… اشاره کرد.

به طور کلی نتایج پژوهش ها نشان می دهد که به ترتیب اهمیت، درجه حرارت نگهداری، میزان نفوذپذیری بسته نسبت به اکسیژن و جلوگیری از قرار گرفتن در برابر نور، باید به عنوان عوامل تعیین کننده در طراحی بسته بندی برای افزایش ماندگاری و بهبود بازارپسندی این محصول با ارزش، مد نظر قرار گیرند.