در دهه گذشته شاهد ورود ماشین‌های چاپ لیبلی بودیم که از سرو موتور (Servo motors) استفاده می‌کردند. گرچه موتورهای سرو، فن‌آوری‌های جدیدی محسوب نمی‌شوند، ولی زمانی در ماشین‌های چاپ لیبل کاربرد پیدا کرده و باعث کاهش قیمت آنها شدند.امروزه ماشین‌های معمولی دارای شفت و دنده برای حفظ موقعیت خود در مقابل ماشین‌های چاپ لیبل سروموتوری در تقلا هستند.
این ماشین‌آلات بر اساس گفته سازندگانشان از محاسن متعددی برخوردارند که از آن جمله می‌توان به سادگی و دقت رجیستر شدن اولیه و حذف اثر چرخ دنده و سایر نشانه‌های ناخواسته اشاره کرد. البته میزان ضایعات مواد در آنها به حداقل رسیده و زمان آماده‌سازی ماشین به هنگام تعویض سفارش کاهش پیدا کرده است.
علاوه بر این، به خاطر اتصال سروموتور به CPU، مشخصات تمام سفارشات چاپی در حافظه باقی مانده و استفاده دوباره از آنها را امکان‌پذیر می‌سازد.بر اساس تخمین یکی از سازندگان ماشین‌های چاپ سروموتور، سهم بازار این ماشین‌ها از بازار چاپ لیبل حدود 25 درصد است، یعنی از هر 4 چاپخانه، یکی دارای چنین ماشین‌آلاتی است. البته قیمت این ماشین‌ها نسبت به نوع معمولی آنها گران‌تر است ولی در صورت نیاز با هر تعداد سروموتور قابل تجهیز و بهره‌برداری است.
افزایش استقبال از این ماشین‌آلات با شیب کندی ادامه خواهد داشت. البته رکود اقتصادی و کاهش اعتبارات مالی باعث شده که چاپخانه‌های کمتری به تهیه این نوع از ماشین‌آلات اقدام کرده و به روزرسانی تجهیزات خود را به زمانی که بازار رونق بیشتری داشته باشد موکول کنند. به تازگی چاپ تجاری و محصولات فرهنگی با نزول چشمگیری مواجه بوده است که از جمله دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مجلات و روزنامه‌ها تا حد زیادی خوانندگان و آگهی‌دهندگان خود را از دست داده‌اند، چرا که مخاطبان عام آنها به خصوص جوان‌ترها به رسانه‌های الکترونیک توجه بیشتری داشته و بدین ترتیب آگهی‌دهندگان برای جلب نظر مخاطبان خود به راه‌های ارزان‌تری روی آورده‌اند.
- استفاده از تکنیک‌هایی نظیر پست مستقیم نیز امروزه گران تمام شده و آگهی‌دهندگان ترجیح می‌دهند که به صورت آنلاین با مخاطبان خود در تماس باشند که به مراتب ارزان‌تر تمام می‌شود.
- چاپخانه‌داران تجاری نیز که به طور سنتی از روش افست برای چاپ اقلام چاپی استفاده می‌کردند، خود را در رقابت با چاپ دیجیتال می‌بینند که در انجام سفارشات کم تیراژ بسیار مقرون به صرفه‌تر و سریع‌تر است.
لیبل‌های افست در مقابل فلکسو
قول رایج در میان کارشناسان و مختصصان چاپ آن است که نصف سفارشات چاپ لیبل به روش افست و نصف دیگر آن به روش فلکسو انجام می‌شود.اما در سال‌های اخیر با مقبولیت بیشتر لیبل‌های پشت چسبدار، ارزش و اهمیت روش فلکسو نسبت به افست بیشتر شده است. هر چند که در عمل همچنان قاعده ذکر شده در بالا صادق است.
نیاز بیشتر به سفارشات چاپی رنگی در ابتدا غلبه فناوری افست را به روش فلکسو به دنبال داشت ولی خیلی زود فلکسو قدم‌های عقب مانده را جبران کرد و همچنان نسبت 50-50 برای دو فناوری افست و فلکسو حفظ شده است.
البته طراحان لیبل به‌طور معمول در کارهای خود از 6 یا 7 رنگ استفاده می‌کنند که چاپ آن توسط ماشین‌های رول کم عرض فلکسو- که قابلیت نصب 8 تا 12برج را به روی خود دارند بسیار ساده است و این در حالی است که به روش افست کار ساده‌ای محسوب نمی‌شود.
دیجیتال وارد عرصه می‌شود
در روزهای اول، این قاعده که برای انجام سفارشات کم تیراژ باید از افست به طرف دیجیتال رفت، به دلایلی شامل بازار لیبل و بسته‌بندی نمی‌شد. چرا که در بازار لیبل‌های پشت چسبدار، واحدهای تجاری زیادی که تنها شامل یک یا چند ماشین چاپ فلکسو رول کم عرض بوده، فعالیت می‌کنند.
مدیران برند، که در بازار بین‌المللی فعالیت دارند، در هر بخش از بازار یا هر کشوری با الزامات مختص و ویژه‌ای برای محصولات لیبل روبه‌رو هستند و در نتیجه لازم است که خطوط تولید بسته‌بندی و حتی آنهایی که به تولید دایمی یک محصول خاص مشغولند، هر از گاهی لیبل‌ها را تغییر دهند و در نتیجه با حجم انبوهی از لیبل‌های غیرقابل استفاده روبه‌رو می‌شوند که برای بازار خاصی تولید شده و دیگر به درد نمی‌خورد.اینجاست که اهمیت چاپ دیجیتال و قابلیت آن در تولید محدود لیبل مشخص می‌شود.
برای درک این موضوع کافی است در بازار آمریکا در یک سوپرمارکت به سراغ قوطی‌های رب‌گوجه‌فرنگی برویم و در حالی که تا همین اواخر تنها 2 تا 3 نوع رب گوجه فرنگی تولید می‌شد، شاهد 15 تا 20 نوع مختلف از آن باشیم.بنابراین با فرض ثابت بودن حجم مصرف، سفارشات پرتیراژ قبلی به چندین سفارش کوچک‌تر و با تیراژ کمتر تقسیم شده است.
روندهای جهانی بسته‌بندی
نظیر دیگر بخش‌های صنعت چاپ، بسته‌بندی نیز در سال‌های اخیر تحت تأثیر رکود اقتصادی قرار گرفته است. ارزش محصولات چاپ بسته‌بندی در سال 2008 حدود 80 میلیارد دلار بوده است. با توجه به ادامه رکود در سال 2009 و رشد نسبی در سال 2010، انتظار می‌رود که در سال 2013 به حدود 87 میلیارد دلار برسد.
در حالی که تولید انواع بسته‌بندی نظیر بسته‌بندی انعطاف‌پذیر، بسته‌بندی مقوایی، برچسب و لیبل در حال افزایش است، اما در چهار سال آینده با 9 درصد کاهش چاپخانه‌های بسته‌بندی و صنایع تبدیلی روبه رو هستیم.تولید انواع محصول چاپ بسته‌بندی در یک کشور صرف‌نظر از محدودیت‌های فنی و پروسه تولید، به عواملی نظیر:
- دوام محصول در بازار
- قوانین دولتی
- هزینه مصرف انرژی
- جایگاه و نقش خرده فروشی
- اقتصاد جهانی
- وضعیت تولید صادراتی آن بستگی دارد
دوام محصول بسته‌بندی در دوران رکود اقتصادی فعلی بیش از همه مورد بحث بوده و در حالی که خرده فروشی‌هایی نظیر والمارت، به آن توجه دارند، از کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد نیز غافل نیستند. بدین ترتیب تأکید خرده‌فروشان بر استفاده از محصولاتی با بسته‌بندی بادوام در محورهای زیر قابل مشاهده است:
- استفاده از مواد قابل بازیافت در بسته‌بندی
- استفاده از شرینک لیبل برای بسته‌بندی قوطی‌ها و بطری‌های آب
- استفاده از مواد بادوام در بسته‌بندی
- کوچک شدن جعبه حاوی بسته‌بندی‌های خرد، سعی در کمتر آلوده شدن محیط زیست می‌شود.
بسته‌بندی‌های مقوایی و کنگره‌ای بیشتر از همه به خاطر جنس مواد مورد استفاده در اندازه آنها، با کاهش روبه‌رو بوده‌اند.قوانین دولتی که در ارتباط با لزوم استفاده از مواد بادوام در بسته‌بندی‌ها تنظیم شده است، بیشترین تأثیر را بر روی صنعت بسته‌بندی در سال‌های پیش رو خواهد داشت.
از دیگر موضوعات موثر بر بسته‌بندی، الزامات قانونی در مورد سلامتی مواد غذایی است. دسترسی به اطلاعات مربوط به اجزای تشکیل دهنده مواد غذایی و خوراکی بسیار مهم بوده و لیبل یا بسته‌بندی اصلی‌ترین بسته برای انتقال این اطلاعات هستند.
برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز، باید سعی به تولید محصولات بسته‌بندی سبک‌تری شودکه محیط زیست را کمتر آلوده کنند. به خاطر هزینه بالای انرژی مصرفی، در بعضی از مناطق سعی می‌شود که به جای کاغذ از مواد پلاستیکی استفاده شود.
