شوری خاک چیست؟

شوری خاک موضوعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت. تمامی خاک ها و مضارع مختلف کشاورزی تا حدود زیادی و یا در بعضی مواقع هم دارای مقدار معینی نمک می باشند چرا که خاک ها از هوازدگی سنگ ها به وجود آمده اند و در نتیجه سنگ مورد نظر از همان ابتدا قادر مشخص از نمک می باشد.
در طی فرایند هوازدگی قسمت مشخص از نمک موجود در خاک شسته شده و به لایه های پایین تر انتقال می یابد انتقال نمک به همراه پارامتر آب به صورت محلول ادامه پیدا کرده تا اینکه سرانجام به دریا و دریاچه و یا کویر های دیگری منتقل می شود.

در حالت کلی منظور از شوری خاک این است که خاک از حالت غیر شور و یا معمولی به یک خاک شور و سدیمی تغییر حالت می دهد افزایش غلظت نمک سدیم در خاک مورد نظر می باشد. در صورتی که شما عزیزان می خواهید در مورد موضوع شوری خاک اطلاعات مناسبی کسب کنیم با ما در ادامه مقاله همراه بوده و به اطلاعات مناسبی در این زمینه دست پیدا کنید.

انواع مختلف شوری خاک

در حالت کلی باید بگویم که شوری خاک به تنهایی صورت نمی پذیرد و سدیمی شدن خاک را نیز ایجاد می نماید و به زبان دیگر می توان اینطور بیان کرد که خاک در ابتدا شور می شود ولی با توجه به اینکه ترکیب نمک های محلول در خاک به چه مقدار و به چه گونه ای باشند خاک مورد نظر به نوع شور معمولی و یا شور سدیمی تبدیل می گردد که می توان هر دو نوع از خاک مورد نظر با استفاده از زهکشی کنترل کرده و افزایش میزان شوری خود زیاد جلوگیری کنیم.

در صورتی که شرایط نرمال و طبیعی باشد شوری خاک در لایه های بالای خاک مورد نظر زیاد نمی باشد و اگر در چنین شرایطی مشاهده گردد که سطح خاک مورد نظر دارای شوری است باید آن را به عنوان یک استثنا به حساب بیاوریم. در صورتی که شوری خاک مربوط به سنگ و مواد و متریال اولیه تشکیل دهنده خاک باشد به شوری خاک مورد نظر شوری خاک اولیه و یا شوری باقیمانده گفته می شود.

به عنوان مثال زمین هایی که قبلاً در بستر برای کف دریاچه و یا دریا بودند و دارای شوری خاک می باشند از نوع شوری باقیمانده یا شوری اولیه می باشد. در حالت کلی در زمین های زراعی و کشاورزی مختلف شوری خاک همراه با توجه به افزایش تدریجی نمک در لایه سطحی به وجود می آید. که باید بیان کنیم که شوری خاک فرآیندی است که در شستشوی خاک به وجود می آید.

این موضوع این طور عنوان می گردد که نمک های قبل از لایه های سطحی خاک مورد نظر شسته و خارج شدند دوباره به لایه سطحی بازگشت پیدا می کنند با توجه به این موضوع این شوری خاک شوری از ثانویه نامیده می شود. تحقیقات و آمار ارائه شده میزان خاکهای شور در کشور عزیزمان ایران چیزی در حدود 6 میلیون هکتار می باشد که این میزان برابر با 27 درصد از خاک کشور عزیزمان ایران است این مناطق و اراضی معمولاً در مناطق مرکزی در شهرهای ساحلی جنوبی و جلگه خوزستان مشاهده می شوند.

مهم ترین عوامل موثر بر شوری خاک

یکی از مهم ترین عواملی که باعث ایجاد شوری ثانویه در خاک زمین ها و مزارع مختلف می گردد این خود انسان است که با آبیاری نمک ها را وارد سطح خاک مورد نظر می کند. از دیگر عواملی که باعث شوری خاک می‌گردد تبخیر شدید از خاک و زمین مورد نظر می باشد که بعد از آنکه مولکولهای آب از خاک مورد نظر تبخیر شده و خارج شدند نمک در سطح خاک باقی می ماند و در نتیجه شوری خاک به وجود می آید.

همچنین در برخی از مناطق ساحلی و حاشیه کویر ممکن است به شوری خاک به دلیل ریزش نمک از قدمت به وجود بیاید چه نمکی یا از دل کبیر به همراه باد همراه شده و به خاک مورد نظر وارد می گردد یا بر اثر امواج آب دریا وارد هوا شده و در نتیجه بر روی سطح خاک مورد نظر مینشیند. میزان ریزش و بارش نمک در نواحی ساحلی در سال چیزی در حدود 100 الی 200 کیلوگرم در هکتار تخمین می گردد.از جمله مهم ترین عواملی که بر شوری خاک اثرگذار هستند موادی است که در زیر به آنها اشاره خواهیم نمود:

• شور شدن خاک در اثر آبیاری
• شور شدن خاک از طریق آبهای زیرزمینی و شور شدن خاک از طریق صعود موئینه ای
• أثیر میزان تبخیر و کاربری اراضی که باعث شور شدن خاک از طریق صعود موئینه ای آب از سطح ایستابی به سطح زمین می گردد.

انجام آبشویی برای اصلاح شوری خاک

در اراضی که به شوری خاک مبتلا هستند علت بالا بودن املاح در محلول خاک معمولاً ساختمان خاک مورد نظر در زمین حالتی غیر گسیخته و منعقد دارد و در نتیجه فرایند هدایتی در خاک شور بیشتر از خاک های غیر شور می باشد.

در چنین خاکهای معمولاً با استفاده از روش های موثری مانند آب شویی و با استفاده از یک سیستم زهکشی اصولی پیاده سازی شود از بین بردن شوری خاک وجود دارد و در مراحل شدید دقت زیادی به کار برده شود تا از تخریب ساختمان خاک مورد نظر جلوگیری گردد. همچنین در طول مرحله آبشویی برای خاک مورد نظر و اصلاح شوری خاک می توان از نباتات مختلف مانند یونجه و شبدر استفاده نموده و کاستی نباتات به عنوان کود سبز برای خاک مورد نظر استفاده نمود.

در طی فرایند آبشویی بهتر است تا املاح موجود در خاک مورد نظر در عمق مناسبی تولیدی کاهش پیدا کرده که در نتیجه امکان رشد و نمو گیاهان مقاوم به شوری در آن به وجود می آید، پس از گذراندن این مرحله عملیات شوری خاک زمانی که اصلاح شوری خاک به صورت کامل صورت پذیرد و به حد مطلوب برسد ادامه پیدا می کند.

موضوع دیگری که باید با توجه به وسواس بسیار زیادی به آن دست بزنیم انتخاب روش مناسبی می باشد جهت انتخاب روش آبشویی علاوه بر شرایط اقتصادی و اجتماعی منطقه باید در میزان دسترسی به منابع آبی و طول دوره زمانی برنامه آبشویی را مد نظر قرار داده و به آن توجه کنیم. با توجه به تحقیقات و بررسی های انجام شده به روش آبشویی در قاب متناوب نسبت به روش آبشویی غرقابه دائم بسیار بهتر جواب داده و نتیجه مطلوبی را ایجاد می نماید.