کاربردها و خواص بی کربنات آمونیوم (آمونیاک خشک)

بی کربنات آمونیوم یک ترکیب غیر آلی با فرمول (NH4) HCO3 است که به NH5CO3 ساده شده است. این ترکیب نام های بسیاری دارد که نشان دهنده تاریخچه طولانی استفاده از آن است.

از نظر شیمیایی این ماده نمک بیکربنات یون آمونیوم است. بی کربنات آمونیوم ماده ای جامد و بی رنگ است که به راحتی به دی اکسید کربن، آب و آمونیاک تجزیه می شود.

این ترکیب را با نام های آمونیاک خشک، آمونیوم هیدروژن کربنات، آمونیوم کربنات اسید، مونو آمونیوم کربنات، نمک اسید کربنات منو آمونیوم و آمونیاک پودری نیز می شناسند.

قیمت خرید و فروش بی کربنات آمونیوم (آمونیاک خشک):
آمونیاک خشک به دلیل کاربرد گسترده بازار خرید و فروش گسترده ای دارد و قیمت آن بسته به کیفیت، گرید و وزن بسته بندی متفاوت است. این ترکیب در دو گرید صنعتی و غذایی خرید و فروش می شود و بر این اساس قیمت متفاوتی دارد.

ویژگی های بی کربنات آمونیوم:
بی کربنات آمونیوم که در گذشته شاخ گوزن نامیده می شد در دمای اتاق پودری سفید و کریستالی با بوی ضعیف آمونیاک است. جرم مولکولی این ماده 79.6گرم بر مول می باشد و در آب محلول است و محلولی نسبتاً قلیایی ایجاد می کند.

حلالیت این ترکیب در آب گرماگیر است بنابراین با افزایش دما حلالیت آن در آب افزایش می یابد. این ترکیب در الکل ها و استون نامحلول است و در دمایی بین 36 تا 60 درجه سانتی گراد به آمونیاک و آب و دی اکسید کربن تجزیه می شود.

این ماده به عنوان یک عامل خمیرمایه و تثبیت کننده و به عنوان تنظیم کننده اسیدیته استفاده می شود. خاصیت تثبیت کننده بی کربنات آمونیوم امکان حفظ خواص فیزیکی و شیمیایی ایده آل را در یک ماده غذایی فراهم می کند. علاوه بر این، این خاصیت را دارد که با کنترل یا اصلاح اسیدیته یا قلیایی بودن یک ماده غذایی PH را تنظیم کند.

روش تولید بی کربنات آمونیوم:
بی کربنات آمونیوم با ترکیب دی اکسید کربن و آمونیاک تولید می شود:CO2 + NH3 + H2O → (NH4) HCO3

از آنجا که این ترکیب از نظر حرارتی ناپایدار است، محلول واکنش سرد نگه داشته می شود و باعث می شود محصول به صورت جامد سفید رنگ رسوب کند. در سال 1997 حدود 100000 تن به این روش تولید شد.

گاز آمونیاک به یک محلول آبی قوی سسکیو کربنات منتقل می شود (یک مخلوط 2: 1: 1 از (NH4) HCO3، (NH4) 2CO3 و H2O) که می توان آن را در دمای حدود 30 درجه سانتی گراد به صورت کربنات آمونیوم نرمال ((NH4) 2CO3) به شکل بلوری از محلول تهیه کرد. این ترکیب در معرض هوا آمونیاک از دست می دهد و به بی کربنات آمونیوم تبدیل می شود.

کاربردهای بی کربنات آمونیوم در صنایع غذایی:
این ترکیب به عنوان یک عامل ور آورنده در خمیرمایه هنگام تهیه انواع مختلف کالاهای پختنی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده باعث ایجاد یک خمیر پف دار می شود که برای تهیه انواع نان ها، کراکر و برخی کلوچه ها بسیار مناسب است.

بی کربنات آمونیوم به طور معمول در کالاهای پخته شده کوچک مورد استفاده قرار می گیرد زیرا می تواند به سرعت باعث پراکنده شدن و تبخیر گاز آمونیاک درون ماده پخته شده شود. اگرچه در طی فرآیند پخت، ممکن است رایحه آمونیاک وجود داشته باشد، اما هنگام خوردن آن باقی نمی ماند و در کالاهای پخته شده مورد توجه قرار نمی گیرد.

نتیجه استفاده از بی کربنات آمونیوم در یک کالای پختنی بافتی سبک، ترد و تا حدودی نرم خواهد بود. این ترکیب امروزه با بیکینگ پودر یا جوش شیرین جایگزین می شود با این حال، هنوز هم استفاده از بی کربنات آمونیوم واقعی توسط افرادی که می خواهند بافت سبک تر یا تردتری داشته باشند ترجیح داده می شود.

این ترکیب هنگامی فعال می شود که به مخلوط خمیر یا خمیر مایه اضافه شود و در دمای اتاق گرم شود یا پخته شود، زیرا گرما مهم ترین عامل فعال کردن واکنش شیمیایی و تولید گازها است که باعث پف کردن کالاهای پخته می شود.

سایر کاربردهای بی کربنات آمونیوم (آمونیاک خشک):
این ترکیب به عنوان کود و تقویت کننده خاک مورد استفاده قرار می گیرد هرچند به عنوان کود قابل رقابت با سایر ترکیبات آمونیوم دار نیست. در گذشته این ماده به عنوان کود نیتروژن دار ارزان قیمت مورد مصرف قرار می گرفت اما به دلیل کیفیت پایین و ناپایداری با اوره جایگزین شد.

این ماده در صنایع کشاورزی و در آزمایشگاه ها به عنوان شناساگر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. آمونیاک خشک همچنین به عنوان پاک کننده و از بین برنده رسوب کلسیم در لوله های مبدل های حرارتی و بویلرها استفاده می شود. اگر لایه رسوب خیلی ضخیم باشد مخلوط آمونیوم بی کربنات و هیدروکلریک اسید رقیق برای رسوب زدایی استفاده می شود.

آمونیاک خشک در رنگ های مصنوعی خوراکی مورد استفاده در نوشیدنی انرژی زا، ادویه، غلات صبحانه، بستنی و بستنی یخی، ژله، چیپس، پفیلا، سس، محصولات کنسروشده و غیره) استفاده می شود. در صنایع آرایشی- بهداشتی از این ترکیب برای متعادل کردن pH محیط واکنش و به عنوان عامل بافرکننده مورد استفاده قرار می گیرد.

از این ترکیب برای تهیه محلول های بافر استفاده می شود تا در حین تصفیه شیمیایی مانند کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا، کمی قلیایی شوند. از آنجا که این ماده کاملا به ترکیبات فرار تجزیه می شود، این امر باعث به دست آوردن ترکیب مورد نظر توسط فرآیند انجماد خشک می شود. بی کربنات آمونیوم نیز یکی از اجزای اصلی شربت سرفه خلط آور است.

آمونیاک خشک همچنین در تولید لاستیک اسفنجی، صنایع دارویی، سرامیک سازی، صنایع پلاستیک و کائوچو دباغی چرم، سنتز کاتالیست، نمک های آمونیوم، ترکیبات اطفا حریق، تولید مواد ضد حریق و لباس های مخصوص آتش، برای گریس زدایی محصولات و در تولید محصولات لبنی منجمد مورد استفاده قرار می گیرد.

خطرات و عوارض بی کربنات آمونیوم (آمونیاک خشک):
این ترکیب محرک پوست، چشم و سیستم تنفسی است. اثرات کوتاه مدت سلامتی ممکن است بلافاصله یا اندکی پس از قرار گرفتن در معرض بی کربنات آمونیوم رخ دهد. تنفس این ماده شیمیایی می تواند باعث تحریک بینی، گلو و ریه ها شود که باعث سرفه، خس خس سینه و یا تنگی نفس می شود.

تماس مکرر ممکن است باعث ایجاد برونشیت همراه با سرفه و یا تنگی نفس شود. اثرات سلامتی می تواند مدتی پس از قرار گرفتن در معرض بی کربنات آمونیوم رخ دهد و ممکن است ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد.

در صورت امکان کار با این ماده باید به صورت محصور شده و در محلی با تهویه مناسب انجام شود. حتما هنگام کار با این ماده لباس محافظ بپوشید و بلافاصله پس از اتمام کار آن را بشویید.

شرایط نگهداری بی کربنات آمونیوم (آمونیاک خشک):
این ترکیب را باید در ظرف در بسته و مهر و موم شده با درب ضد هوا نگهداری کنید. اگر به طور مناسب در یک محل خشک و خنک نگهداری شود، می تواند چندین سال دوام بیاورد.

اگر آن را در یک محل گرم یا مرطوب که هوا می تواند به پودر برسد، ذخیره کنید این ماده شروع به کلوخه شدن می کند که در صورت استفاده در مواد پخته شده بر عطر و طعم آن اثر سو می گذارد. به علاوه در معرض هوا آمونیاک ممکن است شروع به تبخیر کند و کیفیت ترکیب کاهش یابد.