اسپرینکلر (FIRE SPRINKLER) و انواع آن

اسپرینکلر (Fire Sprinkler)، یکی از اجزاء سیستم اطفاء حریق اتوماتیک شبکه بارنده خودکار و یا همان اسپرینکلر می باشد. شبکه های لوله ای که در سقف ساختمان قرار می گیرند و به آبپاش و یا افشانک نیز معروف هستند. اسپرینکلر (آبپاش) دارای حباب شیشه ای شامل مایع حساس به حرارت است. درون حباب شیشه ای با گلیسیرین مایع پر شده است.

سیستم اسپرینکلر به طور مداوم دارای فشار لازم می باشد، در صورتی که دما از یک میزان مشخص بالاتر رود (دمای عملکرد اسپرینکلر متفاوت است) حجم مایع درون حباب زیاد شده و شیشه اسپرینکلر تشخیص حریق داده و می شکند. در نتیجه باعث آزاد شدن مسیر جریان آب می شود. کنترل و جلوگیری از گسترش آتش سوزی در مراحل اولیه پیشگیری حریق تا رسیدن نیروهای آتش نشانی وظیفه اسپرینکلر اطفای حریق می باشد.

ساختار اسپرینکلرها

ساختار اسپرینکلرها با توجه به نوع و کارایی آنها تعیین می شود. در حالت کلی اسپرینکلرها ساختار پیچیده ای ندارند. ساختار اسپرینکلر باید به گونه ای باشد که در زمان حریق به بهترین نحو بتوانند عملیات اطفاء و پاشش آب را انجام دهند. نصب اسپرینکلرها دارای دستورالعمل هایی می باشد که توسط انجمن حفاظت از آتش تعیین شده و باید عملی گردد.

اجزای اسپرینکلر

• قاب (Frame): به بدنه اسپرینکلر که سایر اجزاء بر روی آن قرار می گیرند گفته می شود.
• اتصال حرارتی (Thermal-linkage): برای تشخیص حریق و کنترل جریان آب از این وسیله استفاده می شود. معمولاً از دو نوع اتصال زودگذر و حباب شیشه ای تشکیل می گردد.
• درپوش (Cap): این وسیله بین سنسور حرارتی و اوریفیس قرار گرفته و مانع نشتی و خروج آب می شود. با از بین رفتن سنسور حرارتی، فشار آب سبب جدا شدن درپوش و خروج آب می گردد.
• اوریفیس: روزنه ای که بر روی اسپرینکلر قرار گرفته و بر روی مقدار آب خارج شده از اسپرینکلر تأثیرگذار می باشد.
• منحرف کننده جریان- دفلکتور (Deflector): مهم ترین عامل تفاوت در اسپرینکلرها، تفاوت در دفلکتورها می باشد. با جداشدن درپوش و خروج آب از اسپرینکلر، جریان آب با صفحه ی منحرف کننده برخورد کرده و ذرات آب به قطعات کوچک تری تبدیل و حرارت بیشتری را جذب و شعاع پوشش بیشتری به دست می آورند.

مهم ترین تفاوت اسپرینکلرها

• درجه حرارتی
• اندازه و ابعاد آنها
• جهت گیری نصب آنها
• حساسیت حرارتی
• خصوصیات توزیع آب
• خدمات آنها برای اطفای آتش

تفاوت اسپرینکلر پاسخ سریع (Quick respance fire sprinklers) و پاسخ استاندارد (Standard respance):
تفاوت فیزیکی این دو اسپرینکلر در اندازه حباب شیشه ای آنهاست. اسپرینکلر پاسخ استاندارد دارای حباب شیشه ای 5 میلیمتری و اسپرینکلر پاسخ سریع دارای حباب شیشه ای 3 میلیمتری است. کوچک بودن حباب شیشه ای سبب حساس بودن آن به حرارت و دما می شود.

بنابراین حباب شیشه ای کوچک تر زودتر نسبت به حرارت حساسیت نشان داده و میترکد. اسپرینکلر پاسخ سریع دارای سرعت عمل بیشتر و توزیع آب بهتر در زمان اطفای حریق می باشد. علت واکنش سریع آنها کم بودن حجم مایع منبسط شونده است. زمان پاسخگویی اسپرینکلر پاسخ سریع و پاسخ استاندارد به ترتیب 1.30 و 2.30 دقیقه است. بنابراین در مکان هایی که امکان تخلیه سریع در آنها وجود ندارد، مانند: بیمارستان ها و خوابگاه ها از اسپرینکلر پاسخ سریع استفاده می شود.

استفاده از اسپرینکلر پاسخ سریع، تولید گازهای سمی و حرارت ناشی از آتش سوزی را به حداقل میرساند و استفاده از این نوع اسپرینکلر می تواند در بسیاری از موارد باعث کاهش ناحیه طراحی، کاهش حجم مخزن ذخیره و آبدهی پمپ و کاهش هزینه اجرای سیستم شود.در صورتی که در پروژه ای زون حریق توسط طراح کاهش یابد، با توجه به استاندارد NFPA می توان اسپرینکلر واکنش سریع را جایگزین اسپرینکلر پاسخ استاندارد نمود.