شیر پروانه ای چیست؟

اهمیت اطلاع از اینکه Butterfly valve چیست بر انتخاب نوع شیر در پروژه های مختلف تأثیر زیادی می گذارد. شیر پروانه ای یا Butterfly valve یک شیر مناسب برای کنترل دبی جریان در مسیر حرکت سیال است. این شیر می­تواند در حالت نیمه باز قرار گرفته و میزان سیال عبوری را کم و زیاد کند. این شیرها یکی از پرکاربرد­ترین شیرها در صنایع نفتی و پتروشیمی هستند.

استفاده از شیرهای پروانه ­ای بسیار راحت است زیرا اعمال یک چرخش ˚90 در دسته ­ی شیر، می­تواند وضعیت شیر را از حالت کاملاً بسته به حالت کاملاً باز تغییر دهد. در شیر پروانه ای، دیسک حول محور خود که یک سر آن استم و سر دیگر آن نشیمنگاه است، دوران می ­کند. شیر پروانه ای از لحاظ ظاهر و ساختار به شیر توپی بسیار شبیه بوده و تفاوت آن ها را می­توان در شکل دیسک شان مشاهده نمود.

در شیرهای پروانه­ای بزرگ، اکچویتور (actuator) شیر به وسیله چرخ دنده به استم متصل می­شود تا باز و بسته کردن شیر با افزایش نیروی اعمالی توسط چرخدنده راحت تر باشد.Butterfly valve مزایای بسیار زیادی به خصوص برای کاربرد در ابعاد بزرگ نسبت به شیرهای دروازه ­ای، ساچمه­ ای، سماوری و توپی دارند. وزن کمتر و قیمت پایین ­تر و اشغال فضای کم از جمله ­ی این مزایا می­ باشند. پایین بودن قیمت ساخت شیر پروانه ای به این دلیل است که قطعات متحرک کمتری داشته و بدنه آن نسبتاً سبک است.

شیرهای پروانه ای برای عبور دوغاب ها یا مایعات با مقادیر زیادی از مواد جامد معلق و همچنین مایعات با گرانروی بالا مناسب می­ باشند و به همین علت به صورت گسترده در صنایع نفتی استفاده می ­شوند. همچنین یکی دیگر از کاربردهای شیرهای پروانه ای عبور گاز­ها با فشار پایین است.دیسک، عنصر کنترل جریان در شیر پروانه ­ای است و قطر آن تقریباً برابر با قطر داخلی لوله­ ی متصل به آن است و می­تواند حرکت دورانی هم در راستای محور افقی و هم در راستای محور عمودی داشته باشد. هنگامی که دیسک به طور موازی با مسیر جریان لوله قرار می ­گیرد شیر به طور کامل باز می­شود.

نشیمنگاه Butterfly valve می تواند فلزی یا از جنس الاستومری باشد و دور دیسک آن هم به وسیله رینگ های فلزی و واشرهای لاستیکی آب بندی می­ شود. اتصال دیسک و استم (Stem) در شیر پروانه ای معمولاً به وسیله­ ی پیچ و مهره یا پین است و در برخی موارد دیسک و استم به­ صورت یکپارچه ساخته می ­شوند که در این حالت شیر آب بندی مناسب تری نسبت به حالت قبل دارد.