کلاف­ های رابط (شناژها) در فونداسیون

استفاده از پی های منفرد در فونداسیون ها بسیار رایج است. در بیشتر ساختمان های کوتاه یا ساختمان های صنعتی (سوله ها و خرپاها) از پی منفرد استفاده می شود. در برخی موارد نیز پی های نواری یا گسترده یک ساختمان به صورت جدا از هم طراحی می شوند. در هر حالت در صورت جدا بودن پی های یک ساختمان امکان حرکت نسبی پی ها نسبت به یکدیگر وجود دارد که این امر در زلزله رفتار نامناسبی در سازه ایجاد خواهد کرد.

به عبارتی در صورت جدا بودن پی ها از هم امکان حرکت نسبی آنها در زمان زلزله در جهات مختلف وجود داشته و سازه در قسمت اتصال به زمین به صورت پیوسته عمل نخواهد کرد.یکی از رایج ترین روش ها در محدود کردن حرکت نسبی پی ها استفاده از کلاف های رابط یا همان شناژها است. پی های مجزا از هم باید با شناژهایی در دو جهت (که ترجیحاً نسبت به هم عمود هستند) مهار شوند به نحوی که شناژ مانع حرکت دو پی نسبت به هم شوند.

در بسیاری موارد مهندسین به اشتباه هدف از اجرای شناژ را محدود کردن نشست نامتقارن در پی ها می دانند. در هر حالت ممکن است شناژ در کم کردن نشست نامتقارن عملکرد داشته باشد و لکن طراحی پی منفرد بدون در نظر گرفتن شناژ بوده و در زمان طراحی مهندسین محاسب، نشست پی منفرد را بدون در نظر گرفتن شناژ، در محدوده مجاز محدود می کنند. لذا باید توجه نمود که مهندسین محاسب در طراحی فونداسیون های جدا از هم، شناژها را در مدل تحلیلی پی (در نرم افزار) در نظر نگرفته و آن را در نرم افزار مدلسازی نکنند.

ابعاد شناژ متناسب با ابعاد پی و حداقل 300 میلی متر در نظر گرفته می شود و الزاماً سطح فوقانی شناژ باید با سطح فوقانی پی یکسان باشد. در بسیاری از موارد برای سرعت بخشیدن به عملیات اجرای پی، کل سطح زمین خاکبرداری می شود و سپس قالب بندی روی زمین اجرا می شود. در این حالت ایجاد سطح فوقانی یکسان بین شناژ و پی که دارای دو عمق متفاوت هستند، امکانن پذیر نیست. در این حالت ارتفاع شناژ را در جهت اطمینان برابر ارتفاع فونداسیون در نظر گرفته و زیر شناژها باید بسترسازی صورت گیرد که می توان زیر شناژها را با خاک نرم نیز پر نمود.

در صورتی که فونداسیون ها به شکل مناسبی داخل زمین اتصال داده شوند که حرکت نسبی آنها محدود شود، می توان شناژ را اجرا نکرد. عدم اجرای شناژها صرفاً در موارد زیر مجاز شناخته می شود.

• در ساختمان های یک طبقه که دارای دهانه بزرگ هستند مانند ساختمان های صنعتی، آشیانه ها و غیره به شرط آنکه عمق استقرار پی پایداری کافی در برابر نیروهای جانبی داشته باشد، می توان از قراردادن کلاف در امتداد دهانه قاب صرف نظر کرد. در این حالت خاکریز اطراف پی بعدا به خوبی کوبیده و متراکم شود.
• به کارگیری شمع در زیر پی های جدا از هم به نحوی که محاسبات نشان دهد که حرکت نسبی پی محدود شده است.
• اجرای ستون پایه ها (پدستال ها) و ایجاد فشار خاک بر روی آنها، به نحوی که بتوانند حرکت نسبی پی را محدود کنند.