دینام کولر آبی و نحوه کارکرد آن

دینام کولر آبی چیست و چگونه کار می کند؟ 

دینام کولر آبی در حقیقت همان موتور کولر است که دمنده را می چرخاند و هوای خنک را به محیط انتقال می دهد. شکل زیر یک کولر آبی را نشان می دهد که اجزای مهم آن به صورت زیر مشخص شده اند:

• سقف.
• تسمه.
• پولی.
• تشتک پایین.
• دمنده.
• پمپ.
• شلنگ توزیع آب.
• دینام یا الکتروموتور.
• بدنه.

همان طور که مشخص است، مکان دینام کولر آبی با شماره 8 نشان داده شده است.

انواع دینام کولر آبی:
با توجه به نوع جریانی که موتورها از آن تغذیه می شوند، می توان آن ها را به سه دسته تقسیم کرد:

• الکتروموتورهای جریان مستقیم (DC).
• الکتروموتورهای جریان متناوب (AC).
• الکتروموتورهای یونیورسال (AC/DC).

با توجه به اینکه اغلب کولرها با برق خانه کار می کنند، موتور آن ها معمولاً از نوع جریان متناوب است. موتورهای جریان متناوب را خود می توان به دو دسته تک فاز و سه فاز تقسیم کرد که همان طور از نامشان پیداست، به ترتیب، با برق تک فاز و سه فاز کار می کنند.

الکتروموتورهای تک فاز نیز خود می توانند با راه انداز خازنی یا بدون راه انداز خازنی باشند.

دینام کولر آبی چگونه کار می کند؟
دینام کولر آبی معمولاً در سرعت 1450 دور در دقیقه (rpm) ساخته می شود. این موتور معمولاً از طریق تسمه به پولی و دمنده متصل شده و آن را می چرخاند.

موتور تک فاز بدون خازن راه انداز:
موتورهای الکتریکی برای چرخش به یک میدان مغناطیسی گردان نیاز دارند. با تنها یک سیم پیچ نمی توان این میدان دوار را به وجود آورد و یک سیم پیچ کمکی برای این کار لازم است که به آن سیم پیچ راه انداز نیز می گویند.

سیم پیچ اصلی و کمکی به صورت موازی در کنار یکدیگر قرار می گیرند. پس از آنکه سرعت موتور به 75 درصد سرعت نامی اش برسد، سیم پیچ کمکی از مدار خارج می شود. خارج شدن مدار با یک کلید گریز از مرکز انجام می شود که تابع دور موتور است. شکل زیر مدار الکتریکی موتور تک فاز بدون خازن را نشان می دهد.

توان خروجی موتورهای تک فاز بدون خازن راه انداز معمولاً بین 1/2 تا 1/3 اسب بخار است. شکل زیر یک موتور تک فاز بدون خازن راه انداز را نشان می دهد.

موتور تک فاز با خازن راه انداز:
اگر بخواهیم در لحظه راه اندازی گشتاور موتور را افزایش دهیم، از یک خازن سری با سیم پیچ کمکی استفاده می کنیم.

خازن مورد استفاده معمولاً از نوع الکترولیتی و با ظرفیت بالا است. مانند نوع بدون خازن، از یک کلید گریز از مرکز در سیم پیچ کمکی این نوع موتورها استفاده می شود که وقتی سرعت موتور به 75 درصد سرعت نامی رسید، خازن و سیم پیچ کمکی را از مدار حذف می کند.

شکل زیر مدار دینام کولر آبی با خازن راه انداز را نشان می دهد.

در شکل زیر، خازن روی موتور قابل مشاهده است.

موتورهای یونیورسال نیز نوعی از موتورهای تک فاز هستند که جریان AC را به DC تبدیل می کنند و مصرف انرژی کولر را به 1/3 مصرف کولر معمولی کاهش می دهند و موجب صرفه جویی انرژی تا 60 درصد می شوند. این نوع موتورها سه سرعت دارند، این در حالی است که موتورهای AC دو سرعته هستند.

چگونه دینام کولر آبی را تعویض کنیم؟
گاهی لازم است به دلایلی مانند خرابی موتور، آن را تعویض کنیم. در این مواقع باید دقت کنیم نصب و اتصالات را به خوبی انجام دهیم. برای تعویض دینام کولر آبی باید مراحل زیر را طی کنید.

• 1. برق ورودی کولر را قطع کرده و بررسی کنید که کولر خاموش باشد.
• 2. صفحات جانبی (قاب های پوشال) را که موتور را احاطه کرده، بردارید.

3. در صورت لزوم پیچ و مهره هایی را که تسمه را محکم نگه داشته اند، شل کنید. با چرخش آهسته پولی، غالباً می توان از این کار صرف نظر کرد و تسمه را برداشت.

4. هر دو طرف موتور گیره هایی دارند که آن را در جای خود نگه می دارند. آن ها را باز کنید و موتور را خارج کنید.

5. در ادامه، با سیم کشی زیر صفحه روبه رو خواهید شد که باید آن را بردارید. برای موتورهای دو سرعته، سه اتصال بالا (High)، پایین (Low) و مشترک (Common) وجود دارد.

گاهی اوقات برچسب گذاری واضح است و با "H" برای High و "L" برای Low و "C" برای مشترک مشخص می شود.

در سایر مواقع High و Low بیشتر مبهم خواهد بود. به شماتیک کنار موتور نگاه کنید تا ببینید کدام High و کدام Low است.

6. پولی را باید به موتور جدید وصل کنید که البته گاهی اوقات می تواند سخت باشد. یک پیچ آلن وجود دارد که می توانید از با استفاده از آن پولی را محکم کنید.

از آنجا که احتمالاً شافت در جای خود زنگ زده است، باید آن را از بین ببرید. اغلب اوقات این سخت ترین قسمت کار است. برای پاک کردن زنگ از انتهای شافت در صورت امکان از کاغذ سنباده و برای از بین بردن آن از روغن استفاده کنید.

گاهی اوقات نیز پولی به حدی آسیب دیده که خرید یک پولی جدید ساده تر است.

7. هنگامی که پولی روی موتور جدید قرار گرفت، باید سیم کشی موتور جدید را انجام دهید.

پس از بررسی نقشه سیم کشی برای High و Low، سیم های موتور جدید را وصل کنید و دوباره روی صفحه پیچ کنید.

8. در این مرحله، برعکس ابتدای کار، تسمه را مجدداً روی موتور قرار دهید و مطمئن شوید که به خوبی در جای خود قرار گرفته است.

دقت کنید که موتور کولرهای آبی معمولاً خوب کار می کنند تا زمانی که از کار بیفتند؛ به عبارت دیگر، عملکرد آن ها به تدریج افت نمی کنند. اگر موتور یک کولر را تعویض می کنید، حتماً موتور فعلی را بررسی کنید تا ببینید چه اندازه ای دارد و سرعت و توان آن چگونه است.

تعویض موتور کولر کار دشواری نیست، اما برای اتصال سیم ها به دانش فنی الکتریکی نیاز دارید. حتماً در این مورد دقت زیادی داشته باشید یا از یک فرد باتجربه کمک بگیرید.