عوامل موثر بر طول عمر قالب تزریق پلاستیک

عوامل موثر بر طول عمر قالب تزریق پلاستیک:
یکی از سوالات مهم و مورد علاقه خریداران قالب­های تزریق پلاستیک، طول عمر و میزان استهلاک قالب تزریق پلاستیک است.

وقتی بحث­های اولیه در خصوص طراحی و ساخت قالب به نتایج رضایت­بخشی رسید و توافقات اولیه صورت گرفت، خریداران سوالی مطرح می­کنند که پاسخش از سوی قالبساز، هرگز پاسخ مطلق و متضمنی نیست!

بدون شک، خواستگاه خریداران قالب؛ مادام­العمر کارکردن قالبهاست و پاسخ قالبسازان هم با احتیاط بر حداکثر ممکنه طول عمر قالبهاست. اما در این میان، حقیقت واقعی چیست و چگونه است؟!

به عنوان یک اصل اجتناب ناپذیر؛ عمر قالب دقیقاً به چگونگی رفتار مصرف کننده و کاربر قالب بستگی دارد؛ البته با فرض انتخاب متریال مناسب قالب و طراحی صحیح قالب.

اینکه قالب را چند کویتی طراحی نماییم و سیستم تغذیه و پرانی مناسب با طرح هندسی قطعه تولیدی برگزینیم، بسیار مهم است. اما مهم تر از آن الزامات بایسته، نیاز به مراقبت­ها و توجهات شایسته­ای در حین استفاده از قالب در روند تولید انبوه می باشد.

بسته به پیچیدگی قالب و مکانیزم­های بکار رفته در طراحی و ساخت قالب تزریق پلاستیک، برنامه­های مدون نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه­ای توسط متخصص امر تهیه و تعبیه می گردد.

دوره زمانی تعیین شده در این برنامه های P.M. بسیار مهم است و قصور در انجام بهنگام این برنامه هایP.M.، گاهاً می تواند آسیبهای جدی و جبران ناپذیری به قالب وارد نماید که مسلماً کیفیت قطعه تولیدی را هم تحت­الشعاع قرار می دهد.

یکی از شایع­ترین عوامل استهلاک در قالب­های تزریق پلاستیک؛ سایش سطوح در تماس اجزای قالب است. تداوم تماس سطوح خشک و روانکاری نشده و عدم توجه به رفتار حرکتی و صداهای غیرعادی اجزای درگیر قالب، منجر به بروز آسیب های جدی به قالب می گردد.

از عوامل بسیار مهمی که استهلاک سایشی اجزای قالب را تشدید می کند، اختلال در روند عادی و روتین انتقال حرارت در قالب هاست. هر زمان بنا به دلایلی چون انسداد مسیرهای آب قالب یا بروز اشکال در سیستم آبرسانی قالب، دمای قالب افزایش یافت، اجزای قالب افزایش ابعادی داده و همین امر منجر به بروز ممانعت در حرکت عادی اجزای متحرک قالب می گردد که در صورت استمرار و عدم توجه به رفع این اشکال، پدیده گریپاژ رخ داده و قالب آسیب می بیند.

پاک کردن و تمیز نمودن مسیرهای تنفس (خروج هوا) قالب air vents))، یکی از اهم اقدامات نگهداری پیشگیرانه قالبهاست. عدم تمیزکاری مسیرهای خروج هوا، به تدریج منجر به تغییر اجباری شرایط تزریق می گردد که خود می­تواند مشکلاتی برای قالب به وجود آورد.

گریس­کاری و روغن­کاری اجزای متحرک قالب نیز بسیار مهم است و از بروز سایشهای بین اجزای متحرک پیشگیری می­کند. به همین منوال، تمیزکاری اجزای متحرک از کثیفی و براده­های ناشی از سایش­های ناگزیر، از بروز فاجعه پیشگیری می­کند.

در مواردی که گریس یا روغن به سطوح تحت سایش قالب نمی رسد، استفاده از اسپری­های روانکاری توصیه می­گردد.

لازم به توضیح نکته­ای بسیار مهم در راستای این بحث است و آن تنظیمات نحوه باز و بسته شدن قالب است. در تمامی ماشین های تزریق پلاستیک، آیتم تنظیمی بنام محافظت قالب (mold protection) وجود دارد که با تنظیم سرعت و فشار و کورس اعمال شونده، می­توان از بروز آسیب جدی به قالب حتی در صورت ایجاد شرایط غیرعادی در قالب جلوگیری نمود.

به عنوان مثال؛ وقتی بنا به هر دلیلی یکی از اجزای پران قالب گریپاژ نمود و شکست و از صفحه پران جدا شد، به هنگام بسته شدن قالب، به عقب برگردانده نمی­شود و لاجرم به سطح ماتریس قالب برخورد خواهد نمود.

در چنین شرایطی اگر تنظیم فاکتورهای محافظت قالب ماشین درست انجام شده باشد، حداقل آسیب ممکنه به قالب وارد می­آید و در غیر اینصورت، می­تواند فاجعه­ای ببار آورده و قالب را برای همیشه معیوب نماید. (مثلا برخورد عضو شکسته قالب به سطح ماتریس که دارای بافت و تکسچر خاصی است.)

استفاده از بعضی مواد خورنده چون پلیمرهای دارای فیلرهای معدنی به خصوص فیلر گلاس فایبر، پلیمر PVCو پلیمر POM نیز منجر به سایشهای تدریجی سطوح قالب می گردد که می بایست قبل از استفاده از قالب برای تولید با چنین موادی، سطوح تحت تماس را آبکاری نمود و در انتخاب نوع فولاد قالب هم تمهیدات متناسبی را اتخاذ کرد.

در پاره ای موارد، سپردن قالب به اپراتورهای تازه­کار و مبتدی آموزش ندیده، می تواند منجر به بروز حوادثی برای قالب گردد.

چنانچه اپراتور تولیدی، درباره وظایف شغلی و باید­ها و نبایدهای عملکردی­اش توجیه نشده باشد، گاهاً به صورت خودسر اقداماتی انجام می دهد که ضمن به خطر انداختن ایمنی خود، باعث بروز مشکلاتی در روند تولید شده و آسیب­های ناخواسته­ای به قالب و ماشین وارد می گردد.

وجود مشکلاتی در طراحی یا ساخت قالب که در کاربری روتین قالب اختلالاتی را سبب گردد نیز می تواند از عمر مفید قالب بکاهد.

گیر کردن قطعه یا قسمتی از قطعه تولیدی در قالب و تعداد دفعات باز و بسته نمودن (دمونتاژ و مونتاژ) قالب به واسطه تعمیرات و رفع اشکالات، منجر به استهلاک قالب می گردد و به تدریج از کیفیت قطعات تولیدی به واسطه بروز پلیسه و خط و خش­های پدید آمده روی سطوح قالب، کاسته می گردد.

به طور کلی؛ عوامل موثر بر طول عمر قالب را در موارد برشمرده ذیل می توان خلاصه نمود:

1. انتخاب متریال مناسب برای ساخت اجزای مختلف قالب با نظر به شکل و هندسه قطعه و حساسیت­های ظاهری و مونتاژی و عملکردی قطعه و البته نوع مواد پلیمری قطعه.
2. انتخاب تعداد کاویتی قالب و طراحی مناسب و سازگار قالب به تناسب و اقتضای طرح قطعه پلیمری (طراحی سیستم تغذیه، طراحی سیستم پران، طراحی و استفاده از مکانیزم­های خاص در قالب)
3. نحوه استفاده و چگونگی کاربری از قالب و رسیدگی و توجه به موارد مراقبتی وانجام اقدامات دوره ای و بهنگام نگهداری پیشگیرانه.