معرفی و کاربرد سرنج

معرفی و کاربرد سرنج:
سرنج یا تترا اکسید سرب (Lead tetroxide) یک ترکیب شیمیایی بسیار کاربردی در صنایع مختلف است. این ترکیب که با فرمول شیمیایی (Pb3O4) شناخته می شود دارای جرم مولی 685٫6 g/mol و شناسه پاب کم آن 16685188 است.

سرنج معمولا به عنوان اکسید سرب قرمز رنگ نیز در جهان شناخته می شود. از نظر ظاهری این ترکیب به صورت بلورهای قرمز و نارنجی در طبیعت یافت می باشد. چگالی سرنج 3/8 گرم بر سانتی متر مکعب است.

این ترکیب شیمیایی به عنوان ضد زنگ نیز در بین عموم شناخته شده است و گاهی اوقات اکسید سرب قرمز نیز نامیده می شود. این ترکیب شیمیایی یکی از قدیمی ترین رنگدانه های مصنوعی موجود در جهان است. 

خواص فیزیکی و شیمیایی سرنج:
ترکیبات سرب در بیشتر رنگ های موجود در جهان همچون رنگ سفید برای افزایش کیفیت، مورد استفاده قرار می گیرند.

زمانی که اکسید سرب با هوا در دمای بالای 400 درجه واکنش می دهد، سرنج به دست می آید. سرنج یا تترا اکسید سرب به عنوان ماده ای اکسید کننده، سمی، سرطان زا و منفجره دسته بندی می شود به همین دلیل در زمان حمل و نقل این ترکیب شیمیایی باید بسیار دقت کرد.

در کشورمان ایران در جشن های چهارشنبه سوری مردم از سرنج در نارنجک های دستی به عنوان اکسید کننده قوی استفاده می کنند. این ماده شیمیایی با افزایش حرارت، تجزیه می شود و دودی شیری رنگ و اکسیژن تولید می کند.

تترا اکسید سرب یک ترکیب شیمیایی نامحلول در آب است که از طریق اکسیداسیون فلز سرب (مونوکسید سرب) تهیه می شود و دارای ساختار بلوری چهار ضلعی است. شکل معدنی این ترکیب به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربردهای فلز سرب چیست ؟
سرب فلزی است که پس از آهن، آلومینیوم، مس و روی، پرکاربردترین فلز در جهان به شمار می آید. اما به مرور زمان سرب در حال از دست دادن کارکردهای قدیمی اش می باشد، زیرا سمیت آن برای انسان و محیط زیست روز به روز شناخته تر می شود، اما هنوز هم در تولید ظرف های مخصوص نگهداری مواد اسیدی خورنده مورد استفاده قرار می گیرد.

سرب عنصری با چگالی بالا است و قادر است که پرتوهای مضر را جذب کند و اجازه ندهد به محیط یا بدن انسان وارد شود. به همین دلیل از این فلز در اتاق های اشعه ایکس، راکتورهای هسته ای و اتاق های عکس برداری پزشکی برای محافظت از کارکنان استفاده می شود.

فلز سرب کاربردهای دیگری نیز دارد، که عبارتند از:

• از سرب در سازه های ساختمانی بسیار استفاده می شود.
• سرب در لعاب سرامیک بکار می رود.
• از سرب برای تولید پنجره ها، شیشه های CTR و… استفاده می شود.
• سرب برای ساخت روکش کابل ها، اجزای الکتریکی، لوله های سربی، مهمات و اتصالات بکار می رود.
• سرب در صنایع مختلف از جمله اسلحه سازی، ریخته گری، لعاب کاری و چاپ بکار گرفته می شود.
• کاربرد دیگر سرب در گازوئیل و بنزین است زیرا باعث کاهش صدای موتور می شود.

کاربردهای سرنج:
این ترکیب شیمیایی به عنوان یک عامل پخت در برخی از ترکیبات پلی کلروپرن استفاده می شود. تترا اکسید سرب همچنین به جای اکسید منیزیم، برای ارائه خواص بهتر مقاومت در برابر آب در محصولات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

سرنج در اسید کلریدریک، اسید استیک، مخلوط رقیق شده اسید نیتریک و پراکسید هیدروژن و محلول های گرم قلیایی به خوبی حل می شود. استفاده از این ترکیب شیمیایی به دلیل سمی بودن آن بسیار محدود است و هنگام استفاده از آن باید نکات ایمنی را به خوبی رعایت کرد.

از تترا اکسید سرب بیشتر به عنوان رنگدانه برای تولید رنگ های اولیه و ضد زنگ برای اجسام آهنی استفاده می شود.

به دلیل سمی بودن این ترکیب شیمیایی، امروز استفاده از آن بسیار محدود شده است. در گذشته، از این ترکیب شیمیایی در ترکیب با روغن کتان به عنوان یک رنگ ضخیم و با دوام برای جلوگیری از زنگ زدن و خوردگی در فلزات استفاده می شده است. ترکیبی از الیاف آلومینیوم و کتان نیز برای لوله کشی مورد استفاده قرار می گرفت، که امروزه با نوار PTFE جایگزین شده است.

در حال حاضر بیشترین کاربرد این ترکیب شیمیایی برای تولید شیشه به ویژه شیشه سربی است. همچنین کاربرد محدودی نیز در برخی از وسایل آتش بازی آماتور به عنوان یک اکسید کننده نسبتاً قوی دارد.

اکسید سرب قرمز همچنین برای ساییدن رنگ ها و لایه های فلزات، قبل از جایگزینی با رنگ مخصوص مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین برای لعاب دادن به سفال نیز در برخی شرایط استفاده می شود. سرنج در صنعت برق برای ساخت پیزو فایل استفاده می شود و در صنایع شیمیایی به عنوان یک اکسید کننده ضعیف کاربرد دارد.

برخی دیگر از کاربرد های این ترکیب شیمیایی عبارتند از:

• از این ترکیب شیمیایی برای ساخت کبریت استفاده می شود.
• از تترا اکسید سرب برای ساختن برخی از مداد های قرمز استفاده می شود.
• سرنج، یک اکسید قلیایی است و یکی از محصولات اکسید سرب محسوب می شود
• از این ترکیب شیمیایی برای افزایش قابلیت کشسانی بهتر لعاب استفاده می شود.
• از تترا اکسید سرب برای محافظت از آهن و فولاد در برابر زنگ زدگی بسیار استفاده می شود.
• سرنج در ساخت سیمان، شیشه، رنگ های محافظ فلزات و تصفیه الکل مورد استفاده قرار می گیرد
• این ترکیب شیمیایی برای لعاب سرامیک های صنعتی نیز بکار گرفته می شود.
• سرنج در صنایع ذوب فلزات نیز کاربرد دارد، به این معنی که برای کمک ذوب (فلاکس) بکار می رود.
• از این ترکیب شیمیایی در صنعت باتری سازی، به ویژه باتری های اتومبیل نیز استفاده می شود.

نحوه نگهداری و نکات ایمنی مربوط به استفاده از سرنج:
این ترکیب شیمیایی باید در یک محیط خشک و خنک و با تهویه مناسب نگهداری شود و باید نکات ایمنی را در هنگام حمل و نقل و استفاده از این ترکیب شیمیایی حتما رعایت کنید.

به هیچ عنوان نباید این ترکیب شیمیایی را حتی به مقدار کم در کنار اکلیل قرار دهید، زیرا فعل و انفعالات شیمیایی بین این ترکیبات باعث جرقه و آتش سوزی می شود. اگر مقدار این دو ماده زیاد باشد و شرایط نگهداری خوبی نیز فراهم نباشد احتمال انفجار وجود خواهد داشت.

خطرات و عوارض جانبی سرنج برای سلامتی انسان:
اگر این ماده بلیعده شود یا مورد استنشاق قرار گیرد به دلیل سمی بودن باعث مسمومیت شدید شیمیایی می شود. این ترکیب شیمیایی در صورت بلعیده شدن، در اسید کلریدریک معده حل می شود و به خون راه پیدا می کند و باعث آسیب بسیار زیادی به دستگاه گوارش و سلامتی انسان می شود.

درصورت تماس با پوست ممکن است باعث تحریک یا زخم شدن پوست فرد شود. این ماده سرطان زا می باشد و هنگام استفاده از آن حتما باید از تجهیزات ایمنی محافظ مانند دستکش، ماسک و عینک استفاده کنید.

در صورت تنفس سرنج، ریه ها ممکن است به شدت تحریک شوند. در صورت تنفس یا بلعیدن این ترکیب شیمیایی توسط فرد او را به هوای آزاد منتقل کنید و سریعا به دنبال خدمات پزشکی برای فرد باشید.