وظایف و خواص روغن موتور ماشین سنگین چیست؟

وظایف و خواص روغن موتور
روغن موتور وظایف متعددی به شرح ذیل به عهده دارد:

• روغنکاری (کاهش اصطکاک بین قطعات و جلوگیری از سائیدگی آنها)
•  خنک کردن موتور
• گرفتن ضربه وارده بر قطعات
•  آب بندی فاصله رینگهای پیستون و دیواره داخلی سیلندر و جلوگیری از خروج گازهای تراکم
•  انتقال ذرات ریز فلزات و گرد و خاک از داخل موتور به فیلتر روغن
•  جلوگیری از رسوب دوده در رینگ ها، یاتاقان ها سوپاپها و غیره، تمیز نگه داشتن قطعات موتور (خاصیت و وظیفه پاک کنندگی روغن موتور)
•  جلوگیری از زنگ زدن و خوردگی قطعات موتور.

روغن موتور برای اینکه بتواند با موفقیت وظایف فوق را انجام دهد باید دارای خواص زیر باشد:

•  باید گرانروی مناسبی داشته باشد منظور از گرانروی، میزان روان یا ناروان بودن (یا به زبان دیگر شلی و سفتی) روغن است که مردم به اشتباه آن را غلظت روغن می نامند. برای بیان گرانروی (یا ویسکوزیته) روغن موتور از درجات یا نمرات گرانروی استفاده می شود مثلاً می گویند این روغن نمره 40 است 
•  باید از لحاظ شیمیایی و در مقابل حرارت تا حد لازم پایدار باشد و زود خراب نشود.
•  روغن در سرما به اندازه کافی روان باشد که موتور به راحتی روشن شود و روغن به سرعت به همه قطعات برسد.
•  روغن در گرما زیاد شل نشود و فراریت و میزان تبخیر آن زیاد نباشد.
•  روغن موتور باید بتواند اثرات مخرب مواد اسیدی و آب را که وارد موتور می شوند خنثی کند.
• روغن باید تمیز، شفاف (عار از آب و گرد و خاک و....) باشد و بوی نا مطبوع ندهد.
•  روغن موتور نباید کف کند.

انتخاب روغن موتور

برای انتخاب یک روغن موتور مناسب، عوامل و پارامترهای گوناگونی می بایست مدنظر قرار گیرد. یک روغن مرغوب دارای گرانروی مناسب و ضریب اصطکاک بسیار پائین بوده و توانایی روانکاری بخشهای مختلف موتور را دارا است. هم چنین دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و نیز سایش و به طور کلی رسوبات بین قطعات باید توسط روغن پاک شود و در ضمن روغن علاوه بر سازگاری با ترکیبات پلیمری موجود، باید دارای اثرات بازدارندگی خوبی در مقابل زنگ زدگی، خوردگی، اکسیداسیون و سایش باشد.

طبیعی است تمامی موارد یاد شده از طریق آزمایش های گوناگون مشخص می گردد و آن چیزی که برای مصرف کننده نهایی اهمیت دارد، بایستی به صورت ملموس بیان شود، به طوری که در عین جامعیت، با زبان بسیار ساده به انتخاب روغن موتور توسط مصرف کننده عینیت بخشد بدین منظور سازندگان روغن موتور دو پارامتر اساسی را با اصطلاحات نام و نام خانوادگی مطرح ساخته و تأکید می کنند که این دو لازم و ملزوم یکدیگرند و هر انتخابی، بایستی با لحاظ کردن همزمان این دو عامل انجام گیرد:

•  درجه بندی SAE: اهمیت گرانروی به قدری است که انجمن مهندسین خودرو براساس طبقه بندی ویژه ای یکی از دو معیار گزینش روغن موتور را گرید SAE می دانند.

از لحاظ گرانروی، روغن ها به دو بخش تقسیم می شوند:

1. تک درجه ای (Monograde)
2. چند درجه ای یا چهارفصل (Multi grade)

روغن های یک درجه ای مانند 30,20 یا 40 در موتورهای جدید منسوخ شده است ولی روغن های مالتی گرید امروزه کاربری غالبی دارند.

روغن های چند درجه ای که با حرف W (نشانه زمستان) و دو عدد واقع در چپ و راست آن مشخص می گردند مانند 20W50,15W40 از لحاظ کاری مناسب تمام فصول سال می باشند. عدد سمت راست گرانروی در درجه حرارت بالا را نشان می دهند.

ثابت شده است که مهم ترین خاصیت روغن، حضور آن از لحظه استارت تا خاموش کردن موتور به صورت بی وقفه و در تمامی قطعات متحرک و ثابت در تماس می باشد. به منظور نیل بدین هدف، گرانروی پائین روغن در لحظه استارت، اهمیت بالایی دارد به همین علت استفاده از روغن های چند درجه ای که در سرما ویسکوزیته پائین دارند تا حد زیادی از سایش جلوگیری می کنند.

• سطح کارایی: انجمن نفت آمریکا (API) روغن های موتور را برحسب کارایی به دو گروه تقسیم کرده است:

1. خودروهای بنزینی در گروه SERVICE STATION 
2. خودروهای تجاری دیزلی در گروه COMMERCIAL طبقه بندی می شوند.

لازم به ذکر است سطح کارایی بالاتر، نشان از میزان مکمل های بیشتری در روغن می باشد و بالطبع در آزمایشات و تست های آزمایشگاهی و موتوری، شرایط حادتری را تحمل می کند.

برای انتخاب یک روغن موتور مناسب رجوع به راهنمای خودرو، سطح کارآیی و ویسکوزیته روغن موتور لازم است.  و مصرف کننده کافیست با مراجعه به محل های تعویض روغن و گزینش روغن موتوری با سطح کیفی و گرانروی مشابه که در ظروف و بسته بندی استاندارد بوده و در یک شرکت معتبر تولید شده باشد، حداکثر اطمینان از بابت کارکرد بهینه روغن در موتور را حاصل کند.