ظرفیت خازن و کد رنگی

ظرفیت خازن و کد رنگی:
عموماً مقدار دقیق ظرفیت یک خازن، ولتاژ کار و تلرانس (Tolerance)، روی بدنه آن توسط کد یا حروف خاصی درج می شود.

از آنجایی که معمولاً در صنعت الکترونیک خازن های مورد استفاده دارای ظرفیت های بسیار کوچکی هستند، استفاده از واحد بزرگ فاراد و نمایش اعشاری باعث سردرگمی در خواندن ظرفیت می شود.

برای این کار می توان از پیشوندهایی نظیر میکرو، نانو و یا پیکو استفاده کرد. به محل پیشوند n (نانو) در مثال های زیر دقت کنید.

n47=0.47nF، 4n7=4.7nF، 47n=47nF. همچنین از حروفpبرای بیان پیکو وuیا μ برای بیان میکرو استفاده می کنند.

گاهی اوقات نیز از نمادK بر روی برخی خازن ها استفاده می شود که به معنی ضرب در1000pF است.

به طور مثال اگر بر روی خازنی100K درج شده بود، بدین معنی است که ظرفیت آن 100×1000pF=100nF است.

جدای از دو حالت فوق، برای کاهش سردرگمی در خصوص نمادهای مختلف و دوری از استانداردهای منطقه ای، یک توافق و استاندارد سازی بین المللی با استفاده از کدگذاری رنگی توسعه پیدا کرده است. این امر شبیه به کد رنگ مقاومت ها بوده و همانند آن شامل نوارهای رنگی است.

در ادامه معنی هر رنگ را در قالب دو جدول، یکی برای محاسبه ظرفیت و دیگری برای محاسبه ولتاژ کاری بیان می کنیم. کدی که از این دو جدول حاصل و یا روی بدنه خازن درج شده است، به کد رنگی خازن معروف است.

جدول کد رنگی خازن:

توجه شود که عدد به دست آمده از جدول فوق بر حسب پیکوفاراد (1pF=10−12F) است.

جدول کد رنگی خازن برای ولتاژ:

در جدول فوق، معانی کد حروف به شرح زیر است:

• نوعJ: خازن تانتالومی.
• نوعK: خازن میکا.
• نوعL: خازن پلی استر.
• نوعM: خازن الکترولیتی 4 باند.
• نوعN: خازن الکترولیتی 3 باند.

مثال:
دو خازن پلی استر متالیزه شده رنگی (مطابق سیستم کد رنگی خازن) زیر را در نظر بگیرید. این نوع خازن ها در نوع L جای می گیرند و پایین ترین نوار رنگی (نزدیک ترین به پایه) ولتاژ کاری خازن را مشخص می کند.

دقت شود که ظرفیت به دست آمده از جدول، بر حسب پیکوفاراد بوده و در دو مثال فوق پس از به دست آوردن ظرفیت نهایی، برای نمایش بهتر، آن را بر حسب نانوفاراد (1nF=10−9F) می نویسیم.

اگر بر روی خازنی نوار ولتاژ نبود، معمولاً ولتاژ کاری آن ها زیر 100 ولت است؛ اما برای اطمینان بیشتر به کاتالوگ محصول (Data Sheet) مراجعه کنید.

خازن های دیسکی و سرامیکی:
به دست آوردن اطلاعات ظرفیت و ولتاژ کاری خازن از روی کد رنگی، برای سال های زیادی در مورد خازن های پلی استری و میکا مورد استفاده قرار می گرفت.

امروزه استفاده از سیستم کد رنگی خازن ها، جز موارد مربوط خازن های قدیمی موجود در انبارها و دستگاه های قدیمی، منسوخ شده است.

برای خازن های جدید و کوچک تر مطابق با استانداردهای روز، سیستم کد عددی جایگزین سیستم کد رنگی شده است.

عموماً این کد دو یا سه رقمی (بیانگر ظرفیت بر حسب پیکوفاراد) به همراه یک کد حرف (بیانگر میزان تلرانس ظرفیت خازن) است. به طور مثال عدد 47 بیانگر ظرفیت 47 پیکوفارادی خازن است.

عدد سوم، «ضریب» (Multiplier)10n است که مشابه ضریب در مقاومت ها عمل می کند. به طور مثال:

به یاد داشته باشید که اگر عدد سوم 0 بود به معنی ضرب در 1 است.

جدول تلورانس برای سیستم کد عددی:

به طور مثال برای خازن شکل زیر داریم:

کد J نیز به معنی تلرانس 5٪ برای ظرفیت این خازن است.