تشخیص یاقوت سونگیا

در اکتبر 2001 گوهرشناسی استرالیایی تری کلدام دریافت که که یک بهسازکننده گوهر در تایلند روش جدیدی در تغییر رنگ یاقوت های سرخ مایل به آبی سونگیا به رنگ نارنجی خوب تا نارنجی - سرخ دست یافته است. بعد از تایید چندین منبع، آنها دریافتند که این یاقوت های تحت عنوان Sunset Ruby روانه بازار می‌شوند.

بعد از آن در ماه های نوامبر تا دسامبر طی یک بازدید از بانکوک تایلند، متوجه شدند که حجم زیادی از یاقوت نارنجی - صورتی با استفاده از نام سنتی پادپاراچا روانه بازار شده است. به نظر سفایرهای مایل به صورتی ماداگاسکار این تغییر رنگ به نارنجی - صورتی را در فرآیند بریلیوم دیفیوژن داشته است. یاقوتهای سونگیا با رنگ سبز یا آبی کمرنگ با این روش به زرد پررنگ واضح تبدیل می‌شوند.

گفته می‌شود این فرآیند به طور تصادفی در سال 2001 توسط یک بهساز کار گوهر اهل تایلند کشف شد که ابتدا "کریزوبریل" را پخته و سپس مقدار زیادی یاقوت از سونگیا (Songea) تانزانیا را در همان کوره حرارتی پخت.
بعد از اولین بهسازی، به صورت اتفاقی راف کریزوبریل در لابه لای سنگهای رسی کوره به صورت فشرده گیر کرد، که در ابتدا مورد توجه قرار نگرفت. بر حسب شانس عملیات حرارتی بعدی سفایر سونگیا بود. وقتی حرارت دهی سفایرها به دمای بالایی (احتمالا 1870درجه سانتیگراد) رسید، بریل تبخیر و به لایه سطحی سفایرها نفوذ کرد.

نفوذ بریلیوم به لایه سطحی شبکه بلوری (دور هسته سنگ) یاقوت رنگهای جذابی ایجاد کرد. بعد از اینکه وی دوباره این عمل را تکرار کرد متوجه شد که نتیجه قبلی را ندارد. بعد از فهمیدن این موضوع که عامل این قضیه بریل است و بریل به خوبی به شبکه بلوری کرندوم نفوذ می‌کند، انواع آزمایش ها روی سفایرها متفاوت به خصوص سونگیا ایجاد شده و یاقوتهایی با رنگهای جذاب وارد بازار شد.

روبی های سونگیا و ماداگاسکار حاوی عناصر قابل توجهی از آهن و تیتانیوم هستند و بنابراین یه هاله قوی از رنگ آبی به دلیل جفت مواد تشکیل دهنده Fe2+-Ti4+ در سنگ پدیدار است. نفوذ بریلیوم در یک محیط اکسید شده سبب انتقال در موازنه این عناصر شده و بنابراین ترکیب آبی به زرد تبدیل می‌شود. حال اگر نفوذ برلیوم عمیق و سرتاسری باشد رنگ سنگ تبدیل به نارنجی قوی می‌شود.

در این حالت می توان اشباعیت رنگ زرد را با حرارت دهی سنگ تحت فشار جزئی اکسیژن کمتر کرد. در روبی ها رنگ مساعدی ایجاد می‌کند ولی در سفایرهایی با رنگ دستکاری شده و تبدیل شده به "پادپاراچا"، حرارت دهی در فشار جزئی اتمسفر، فرآیند تشخیص بهسازی را مشکل می‌کند.