بررسی تأثیر رطوبت بر کاغذ و چاپ

شاید مهم ترین مشکل لیتوگراف ها، چاپکاران و کارکنان صنایع تبدیلی کاغذ موج دار شدن یا تاب برداشتن کاغذ باشد. خوشبختانه تمام مشکلاتی که ممکن است چاپگرها با آن مواجه شوند اغلب با گرم شدن هوا و گرم کردن فضا به طور مصنوعی به طور فراوانی کاهش می یابد. اهمیت کنترل رطوبت در رابطه با از میان برداشتن این مشکلات در دنیای تجارت روز بروز بیشتر تشخیص داده می شود و در طی چند سال آینده در سراسر دنیا به کار گرفته خواهد شد.

رطوبت نسبی مستلزم بررسی بسیار تخصصی است. تصور و درک معنی این اصطلاح بدون این که تا حدودی تخصصی شود برای بسیاری کسل کننده و دشوار است. من سعی می کنم به زبان خیلی ساده توضیح دهم که منظور از رطوبت نسبی چیست و چطور بر کاغذ تأثیر می گذارد و باعث بروز مشکلاتی می شود که کاغذ ساز به هیچ وجه نمی تواند برای آن چاره ای بیندیشد.

اصطلاحات تری و خشکی که به هوا اطلاق می شود صرفاً نسبی هستند و نسبت بخارآب واقعی موجود را در مقایسه با بخارآبی که می تواند در همان دما داشته باشد، نشان می دهد. در نقطه شبنم، هوا اشباع شده و آب به صورت شبنم، مه و یا حتی باران برجای می ماند. هوا تا جایی که می تواند آب را در خود نگه می دارد.

با بالا رفتن درجه حرارت، شبنم ناپدید می شود و به صورت معلق (سوسپانسیون) باقی می ماند تا وقتی که دماپایین می آید و شبنم دوباره بر جای می ماند. این وضعیت در تابستان در صبح های زود مشاهده می شود. عرق کردن لیوان آب سرد می تواند مورد دیگری از وجود بخارآب در جو باشد. آب یخ دمای اطراف لیوان را پایین آورده و رطوبت برجای می ماند. در زمستان وقتی نفس می کشید می توانید بخار ناشی از تنفس خود را ببینید چون این بخار گرم تر از هواست و متراکم می شود.

از این مطلب متوجه می شویم که کاربرد لغات خشک و تر در رابطه با جو (اتمسفر) اهمیت نسبی دارند و وابسته به درجه حرارت هستند. اصطلاحات خشک و تر مستلزم مقایسه ای بین میزان واقعی بخارآب موجود با بخارآب موجود در هوا است که در زمان مشابه اشباع شده است. نسبت این دو مقدار، رطوبت نسبی نامیده می شود. وقتی می گوییم رطوبت نسبی نامیده می شود.

وقتی می گوییم رطوبت نسبی 65 درصد است منظور این است که میزان واقعی بخارآب موجود 65 درصد آن مقداری است که می تواند در هوا وجود داشته باشد در یک دمای مشخص (مثلاً 70 درجه فارنهایت) و در حالت اشباع شده، در هوا وجود داشته باشد.Psychrometr دستگاهی است که برای سنجش میزان رطوبت نسبی استفاده قرار می شود. این دستگاه از دو دماسنج تشکیل شده است که یکی از آن ها با موسلین (ململ) پوشیده شده و با آب مرطوب نگه داشته می شود.

میزان تبخیر از موسلین (ململ) مربوط به مقدار رطوبت در هوا بستگی دارد. هر چه تبخیر آب سریع تر صورت گیرد، عمل خنک سازی بیشتر انجام می گیرد و درنتیجه تفاوت بین آنچه دو دماسنج نشان می دهند بیشتر خواهد بود. هر چاپخانه دار یا کاغذسازی به راحتی می تواند یکسری از این دماسنج ها را در اطراف چاپخانه داشته باشد و تغییرات دما و رطوبت نسبی را ثبت کند.

زمانی که کاغذ خشک کن کاغذ جدا می شود دارای 3 تا 5/3 درصد رطوبت است. کاغذی که از loft بیرون می آید بسته به شرایط loft دارای 2، 3 درصد رطوبت است. این مقادیر رطوبت همان مقادیری است که برای مقادیر معمولی رطوبت مناسب است. وقتی چنین کاغذی برای حمل بسته بندی می شود و رطوبت موجود در ورق به طور یکنواخت پخش می شود و چون کاغذ در فرآیند نهایی تحت شرایط جوی نرمال برای این مدت سال خشک شده است تاب برنمی دارد. نتیجتاً به دلیل به تعامل رسیدن کاغذ با رطوبت محیط گرایشی برای موج دار شدن یا تاب برداشتن در کاغذ وجود ندارد.