روش صحیح و حرفه ای تعویض دنده گیربکس دستی

در رانندگی شما می بایستی برای سنگین کردن دنده و چه سبک کردن آن، دنده تعویض کنید. در نظر داشته باشید که این اصول برای خودرو های با گیربکس دستی و منوماتیک صادق بوده و در خصوص گیر‌بکس‌های فول اتوماتیک که امکان تعویض دستی دنده وجود ندارد، صرفا آشنایی با حالات مختلف گیربکس کافی است که مختصرا با آن اشاره می کنیم.

دسته دنده را صحیح بگیریم
گرفتن دسته دنده از اصول اولیه رانندگی حرفه است. دنده هایی که از شما دور است (دنده های 1 , 3 و 5) را با کف دست هول دهید و دنده های که نزدیک شما قرار دارند (دنده های 2 , 4 , 6) را با 4 انگشت خود بکشید. به این نکته توجه کنید که در هیچ شرایطی نباید کتف شما از صندلی جدا شود.

لطفا از روش های نا متعارف هنگام تعویض دنده استفاده نکنید و همیشه و در همه حال بخاطر داشته باشید که خودرو با کدام دنده در حال حرکت است.در هر لحظه از وضعیت دنده خود مطلع باشید و بدانید که با کدام دنده خودرو در حال حرکت است. شاید این مطلب ساده به نظر آید اما زمانی که شما با سرعت رانندگی می کنید تمامی این موارد حیاتی هستند.

آشنایی اولیه
هر دنده ای دامنه حرکت و سرعت موثری دارد که به دامنه دور موتور آن اتومبیل بستگی دارد. هر چه دور موتور بیشتر باشد, خودرو شما سریعتر می تواند به نقطه تعویض دنده برسد. در بین سرعت های کاربردی یک موتور, دامنه موثری وجود دارد که آن " دامنه نیرو " می گویند. این بازه جایی است که سریعترین سرعت‌گیری در آن انجام می گیرد.

اغلب گیربکس‌ها به نحوی طراحی شده اند که بازه های مشترکی نیرویی در دنده های مختلف را فراهم می‌شود. نگاهی به شکل ذیل بیاندازید.

برای مثال در قسمتی که ما بین دنده های یک و دو مشخص شده است , بهترین بازه برای تعویض دنده است که در بیشتر مواقع دقیقا قبل از بازه خطر دور موتور در خودرو های مختلف است که اغلب با قرمز مشخص می‌شوند.

تنظیم دور موتور( REV MATCHING)
نرم دنده تعویض کردن به واقع یکی از اساسی ترین تکنیک هایی است که بسیاری از رانندگانی که حتی در مسابقات شرکت می کنند از آن اطلاع کامل نداشته و به واقع از اعمال آن در رانندگی نا توان هستند.

نرم تعویض کردن دنده نه تنها به کاهش استرس رانندگی و سر نشینان کمک می کند بلکه باعث افزایش عمر گیربکس و فشار کمتر به آن می شود و جلوگیری از انتقال وزن نا خواسته به قسمت جلو خودرو می‌شود.

حالا قصه این Rev Matching چیست. اجازه دهید مثالی بزنم. با دنده 3 در حال حرکت هستید و دور موتور روی 3000 دور بر دقیقه. با همان سرعت به دنده 2 بروید. دور موتور تا نزدیکی 5000 دور بر دقیقه بالا می آید. شما می بایستی این فاصله را با گاز دادن (زمانی که گیر بکس در گیر نیست) پوشش داده و پا را از روی کلاچ بر دارید. با این تکنیک شما این اجازه را به خودرو نمی دهید که از ترمز موتور استفاده کند و به اصطلاح برخی رانندگان قدیمی از کله کردن خودرو جلوگیری خواهید کرد.

سبک کرده دنده
همان طور که خود در رانندگی شهری نیز با آن مواجه شده اید , تعویض دنده برای سبک سازی آن( برای مثال از دنده یک به دنده 2) , به مراتب راحت تر و کم دغدغه تر از سنگین کرن آن است. شما کافی است دنده ها را در حداکثر دامنه نیرویی خود تعویض کرده و کمی با بازی کردن با پدال گاز دور موتور را برای دنده بعدی آماده کنید تا امکان تعوض دنده در حداقل زمان فراهم شود. لازم به توضیح است که در مسابقات, دنده‌ها تا در نهایت دامنه نیرو خود ( دقیقا قبلا از رد لاین دور موتور) تعویض می شوند.

سنگین کردن دنده
شما در دو حالت دنده را سنگین می کنید:
1-خودرو با دور موتوری کمتر از بازه اعمال نیرو مورد نیاز راننده در حال حرکت است. (در اصطلاح سنتی دنده مرده)
2-شما به پیجی نزدیک شده اید و سرعت خودرو زیاد است و شما در حین ترمز گیری احتیاج به دنده سنگین‌تر برای عبور از پیچ دارید.

در خصوص مورد اول که تکلیف مشخص است, شما با یک تنظیم دور موتور ساده به شرح ذیل به دنده سنگین‌تر می روید:

1. ‌خودرو با دنده 3 در حال حرکت است.
2. پا را روی کلاچ گذاشته
3. دنده را به از 3 به 2 می آوریم
4. پا فشردن پدال گاز , دور موتور را به میزان هماهنگی می رسانیم
5. پا را از روی کلاچ بر می داریم

اما در مورد قسمت دوم کمی اوضاع پیچیده تر است.
اول وضعیت موجود شما را بررسی می کنیم. با سرعت ( حرکت روی لیمیت) نزدیک پیچ می شوید ,دنده 3, اقدام به ترمز گیری کرده و به دنده 2 رفته و پا را به آرامی از روی کلاچ بر می دارید. به علت استفاده خودرو از ترمز موتور , وزن بیش از پیش به جلو منتقل شده و وارد پیچ می شوید و به علت توزیع وزن نا‌مناسب, احتمال بیش فرمانی ( سر خوردن عقب خودرو) بسیار بالا می رود.

راه حل چیست ؟
اگر هنوز به حد یک راننده حرفه ای نشده اید , در ابتدا از رانندگی با سرعت زیاد پرهیز کرده و قبل از پیچ سرعت را به حد مناسب رسانده و سپس دنده را سنگین کرده و با یک تنظیم دور موتور ساده به دنده سنگین تر بروید. اما این فرآیند در دنیای حرفه ای امکان پذیر نیست. فرآیندی زمان گیر که به شما اجازه استفاده از تمام مسیر شتابگیری را نمی دهد.

استفاده از تکنیک پاشنه - پنجه ( Heel and Toe) در تعویض دنده:
حالا بیاید یک حرفه ای باشیم، شرایط مشابه قبل را آنالیز می کنیم. (انتخاب دنده ها به منظور فهم بهتر بوده و صرفا یک مثال می باشد)

1-شتابگیری با دنده 3

2-به پیچ نزدیک شده و در نقطه ترمزگیری اقدام به شتابگیری منفی (ترمز) می کنیم.

3-دور موتور و سرعت به حدی رسیده که می توان دنده را کاهش داد. حالا پاشنه پای راست خود را با حفظ پنجه پا روی ترمز, با پا چرخش مچ پایتان, پاشنه پا را به سمت پدال گاز می بریم و کلاچ را می فشاریم.

4-گاز را با پاشنه می فشاریم تا دور موتور به حد لازم بالا رود.

5-به دنده 2 می رویم.

6-حالا همزمان پاشنه پای راست و پای چپ را از روی پدال های گاز و کلاچ برمی داریم.

7-حال اگر ترمز گیری همچنان احتیاج بود که وضعیت فشرده پدال ترمز را حفظ می کنیم. و در غیر این صورت باز هم اقدام به شتابگیری کرده و از پیچ عبور می‌کنیم.

شما هم اکنون بدون از دست دادن زمان و افزایش طول فاصله ترمزگیری و مهم تر از آن درگیر کردن ترمز موتور و در نهایت بر هم زدن تعادل خودرو دنده را سنگین کرده اید. در نظر داشته باشید که این تکنیک در برخی موارد به صورت ترتیبی برای چند دنده استفاده می شود (از 5 به 4 / 4به 3 و غیره) که خیلی ساده نیست اما با تمرین کردن به آن می رسید، پس فعلا از سرعت کاسته و به تمرین افزایید. سرعت بخش نهایی یک رانندگی حرفه است.