روابط تجاری افغانستان با ایران

به لحاظ اقتصادی ایران و افغانستان بسترها و فرصتهای فراوان همکاری های مشترک در جهت توسعه پایدار دو کشور دارد. از سوی افغانستان به دلیل وابستگی شدید به بنادر پاکستان و مشکلات موجود فی مابین دو کشور سعی دارد مسیرهای بدیل ترانزیتی و دسترسی به آبهای آزاد را برای خود فراهم نماید.

بنادر جنوبی ایران یکی از کم هزینه ترین و مناسب ترین گزینه ها برای تاجران افغانستانی است. با توسعه زیر بناهای بنادر ایران قطعا ایران یکی از مهم ترین مسیرهای ترانزیتی افغانستان و آسیای میانه خواهد شد.

روابط تجاری ایران و افغانستان به دلیل همسایگی ایران و افغانستان برای هر دو کشور اهمیت دارد. افغانستان یکی از بازارهای عمده برای کالاهای ایرانی است. حجم دادوستد ایران و افغانستان در سال 95 نزدیک به دو و نیم میلیارد دلار برآورد شده است که بیشتر آن، صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان است و اتفاقا طرف افغانستانی هم این کالاها را به گرمی می پذیرد.

افغانستان یکی از کشورهایی است که ایران به دلایل مختلف نیازمند گسترش روابط بانکی با آن است. حدود سه میلیون پناهنده و مهاجر افغانستانی (حدود یک میلیون قانونی و دو میلیون غیرقانونی) در ایران به سر می‌برند. محدودیت های بانکی برای این افراد (حتی محدودیت های پیچیده و دست و پاگیر برای اتباع قانونی افغانستانی در ایران) هم مایه دردسر و ناخرسندی افغانستانی ها شده و هم به اقتصاد و نظام بانکداری ایران آسیب زده است.

از یکسو، آن دومیلیون نفری که به گونه ای غیرمجاز در ایران به سر برده و بیشترشان در مشاغل دشوار مشغول به کار هستند، درآمدهایشان را نزد خودشان یا افراد معتمد به امانت می سپارند. همچنین آن یک میلیون مهاجر یا پناهنده قانونی هم در بسیاری از مواقع با موانع دست و پاگیر برای بازکردن حساب بانکی یا استفاده از آن روبرو هستند.

کالاهای فرهنگی ایرانی خصوصا کتاب یکی از زمینه هایی است که به شدت توسط شهروندان افغانستانی دنبال شده و خواستار دارد. بیشتر کتاب های موجود در افغانستان، در ایران چاپ شده اند و تعدادی کمتر نیز در پاکستان. فروش فیلم و سریال های ایرانی (که در افغانستان پرطرفدارند)، آلبوم های موسیقی، نرم افزارهای اندرویدی و… نیز یکی از جنبه های این بازار است.

برای نمونه، کافه بازار به عنوان بزرگ ترین عرضه کننده نرم افزارهای گوشی های همراه، توسط بسیاری از جوانان افغانستانی مورد استفاده قرار می گیرد. اما برنامه‌های فروشی کافه بازار، نمی تواند برای افغانستانی‌ها که امکان پرداخت آنلاین ندارند، قرار بگیرد.

در حوزه امنیتی، ایران و افغانستان تهدیدات و فرصت های مشترک فراوان را در جهت همکاریهای مشترک دارند. دلیل اصلی همکاریهای مشترک ایران با ناتو و جامعه جهانی در افغانستان در یک دهه گذشته نیز همین مسئله بوده است.

اما ایران همواره نگرانی های خود را از حضور آمریکا و قدرت های غربی برای بلندمدت در افغانستان اعلام کرده است که مقامات افغانی نیز در مقابل سعی نموده است اطمینان لازم را در جهت رفع نگرانی های ایران به این کشور بدهد.