وظایف جعبه گیربکس

جعبه گیربکس خودرو چه وظایفی دارد؟
جعبه گیربکس بخش مهمی از خودروست که وظایف مهم خود را دربر دارد. البته مهم­ترین و اصلی ­ترین وظیفه جعبه گیربکس، تغییر دور موتور و گشتاور هست که این دو مسئله، پیوسته و به هم مربوط هستند. جعبه گیربکس بخش­ی است که می­تواند گشتاور مناسب با شرایط راه و جوی آب و هوای استاندارد برای خودرو و شرایط مورد انتظار راننده از خودرو را تغییر دهد تا خودرو به صورت مطمئن به حرکت خود ادامه دهد.

به­ طور مثال در دور موتور ثابت وقتی که خودرو اقدام به حرکت می­کند و یا وقتی که در شیب پیمایی هست، جعبه دنده با کاهش دور خود باعث می­شود قدرت گشتاور چرخ­ها افزایش پیدا کند. مثال برعکس این مسئله نیز برقرار است. هنگامی که سرعت خودروی شما زیاد باشد، جعبه دنده دور بالایی را برای خود شاهد هست و از همین رو گشتاور چرخ­ها کاهش پیدا می­کند و همین مسئله کافیست تا خودرو بدون هیچ ایرادی به سرعت بالای خود ادامه دهد.

فکر کنم تا به حال از اهمیت بالای جعبه دنده با همان گیربکس پی برده باشید اما این تمام ماجرا نیست و تا از همه چیز در مورد جعبه گیربکس خودرو اطلاع نداشته باشید نمی­توانید بگویید این بخش از خودرو چقدر حائز اهمیت هست.

جلوگیری از سرعت ناخواسته !
شاید برای شما پیش آمده باشد که در سراشیبی­ های تند احساس خطر کنید تا به خودروی شما و سایر خودروهای خیابان آسیبی نرسد. اما باید بگوئیم اگر جعبه دنده­ای در خودروها نبود دیگر احساس خطری برای شما پیش نمی­ آمد زیرا شک نکنید هیچ خودرویی به­ راحتی از سراشییبی­ ها نمی­توانست عبور کند و برای خود و سایر خودرو خطرات زیادی را تحمیل می­کرد.

دلیل کارآمدی جعبه دنده در سراشیبی این هست که با افزایش اینرسی، جعبه دنده به­ صورت خودکار نقش ترمز را به خود می­گیرد و با کاهش سرعت از بروز حوادث تا حد امکان جلوگیری می­کند.

حرکت خودرو به جهت جلو و عقب
فکر کردن به خودرو و وسیله نقلیه ه­ای بدون امکان حرکت به عقبب غیرممکن هست. فرض کنید در خیابانی شلوغ جا پارکی پیدا کردید و تنها راه پارک کردن، پارک دوبل هست. همین مثال کافیست تا از مهم بودن حرکت به جهت عقب خودرو پی ببرید.

یکی دیگر از وظایف جعبه گیربکس خودروها، تعیین جهت حرکت خودرو به جلو یا عقب هست. برای این­کار در قدیم تحقیق به علم آمد و هنوز هم نتوانستند برای حرکت به جهت عقب با چرخش موتور، بتوانند این کار را انجام دهند. از همین رو هست که این عمل وظیفه جعبه گیربکس خودرو هست. البته که این وظیفه جعبه گیربکس فقط برای خودروها نیست و طبق قوانین بین­ المللی هر وسیله نقلیه ه­ای که بیشتر از 400 کیلوگرم وزن داشته باشد باید توسط جعبه دنده خود، دنده عقب را به­ کار بگیرد.

درجا کار کردن موتور
یکی دیگر از وظایف مهم جعبه گیربکس که تصمیم گرفتیم در مواقعی که خودرو هیچ حرکتی ندارد، برای اینکه موتور خودرو روشن بماند، جعبه گیربکس مدار قدرت را از خطوط انتقال قدرت قطع می­کند و همین موضوع ­ست که باعث می­شود موتور درجا کار کند.

وظیفه بخش ­های مختلف یک جعبه گیربکس
خیلی ­ها با توجه به اینکه بیشتر با دنده نسبت به سایر بخش­ های یک جعبه گیربکس کار دارند، فکر می­کنند همان دنده هست که با اسم جعبه گیربکس یاد می­شود. اما به این شکل نیست و یکی از اجزای تشکیل‌دهنده جعبه گیربکس دنده هست. در این بخش سعی داریم شما را با اجزای تشکیل دهنده یک جعبه گیربکس آشنا کنیم.

دنده: مهم ترین بخش یک جعبه گیربکس دنده هست و تمامی راننده های جهان با این بخش از جعبه گیربکس آشنایی کامل دارند. وظیفه دقیق این بخش مهم، تغییر دور گشتاورها با توجه به تغییر دنده هست که در جعبه گیربکس ­های اتومات و دستی کمی فرق دارد.

بخش­های دیگر نیز اهمیت زیادی دارند
بخش دیگر اجزای تشکیل دهنده یک جعبه دنده، دنده برنجی هست. این بخش وظیفه هماهنگی بین دور گشتاور و دنده را دارد و به ­طور خلاصه می­توان گفت نتیجه این هماهنگی تسریع در تعویض دنده هست.

خار موشکی بخشی هست که کمتر از دنده و دنده برنجی در بین عموم نامش برده می­شود اما بخش حائز اهمیتی هست. این بخش وظیفه نگه داری و جلو بردن دنده برنجی را دارد و با عدم کارایی درست، امکان دارد کل جعبه دنده را دچار مشکل بکند.

آخرین بخش کلی از یک جعبه گیربگس، مته ساچمه ماهک می­باشد. این بخش وظیفه دارد تا از بیرون زدن دنده در هنگام حرکت جلوگیری کند.

گیربکس دستی
در زمان­های نه چندان دور، سوخت کمتر جعبه گیربکس­ های دستی نسبت به اتوماتیک، خود عاملی قوی بود تا بیشتر عموم به سمت جعبه دنده دستی بروند. البته عوامل دیگری مانند پیدا نشدن مکانیک حرفه­ ای برای تعمیر جعبه گیربکس اتوماتیک نیز بود.

البته دیگر آن دوران گذشته است و با توجه به پیشرفت تکنلولوژِی نه تنها دیگر میزان سوخت گیربکس دستی همیشه کمتر از اتوماتیک نیست، بلکه مکانیک­ های حرفه­ ای برای جعبه گیربکس اتوماتیک نیز در تمامی شهرها وجود دارد.

مهم­ترین دلیل برای آزاردهنده بودن جعبه گیربکس دستی این هست که برای توفق کامل خودرو راننده باید پدال کلاچ را تا انتها نگه دارد و دنده را در وضعیت خلاص قرار دهد تا خودرو خاموش نشود. شاید این مسئله برای کسانی که در شهرهای خلوت زندگی می­کنند اذیت کننده نباشد اما برای افرادی که در کلان­ شهرها زندگی می­کنند و همیشه با ترافیک سروکار دارند بسیار اعصاب­ خورد کن هست. البته که این کلاچ گرفتن‌‌‌‌­های متعدد باعث می­شود سوخت خودرو برخلاف باورهای افراد در قدیم، بیشتر از خودروها با جعبه گیربکس اتومات صرف شود.

گیربکس خودکار
البته که مصرف سوخت پایین ­تر گیربکس اتومات در تمامی زمان­ها نیست و در مواقعی مانند سرعت ثابت، این گیربکس دستی هست که میزان مصرف سوخت پایین­ تری دارد. اما در کل باید بگوییم برنده این جدال گیربکس خودکار هست. در اکثر خودروهای اتومات، تعداد دنده­ های آن نسبت به خودرویی هم رده اما با جعبه گیربکس دستی بیشتر هست؛ این مسئله به دلیل انتقال قدرت یکسان به چرخ­ها در دور موتور پائین­ تر هست که نتیجه این کار، سوخت استفاده شده کمتر هست.

مقایسه جعبه گیربکس اتومات و جعبه گیربکس
هرچه به جلوتر می­رویم استفاده خودروهای مدرن از دنده CVT بیشتر می­شود و پیش­بینی می­شود تا چند سال دیگر بازار خودرو را ازآن خود کند. رانندگی با جعبه گیربکس اتوماتیک و CVT کاملا مشابه هست اما عملکرد این دو کاملا متفاوت هست. برای حرکت در هر دو نوع جعبه دنده نیاز به کار خاصی نیست و کافیست دنده را در حالت D بگذارید و شروع به حرکت کنید. البته این میزان سوخت پائین­تر CVT هست که به چشم می­خورد.