مسیریابی هواپیما در تاریکی شب

اگر تا به حال به هواپیمای در حال پرواز در آسمان نگاه کرده باشید حتما می دانید که آن ها برای پرواز از نور و چراغ استفاده می کنند و در هنگام تاریکی شب درست مثل ستاره های چشمک زن به نظر می آیند. اما آن ال ای دی های قوی ای که از زمین و از فاصله ی 35 هزار پا دیده می شوند فقط چراغ جلوی هواپیما نیستند و گاهی مثل یک برج دیده بانی به دیگر خلبان ها کمک می کنند تا این هواپیما را در هوا ببینند. به نظر شما خلبان ها در تاریکی شب چگونه مسیر را پیدا می کنند؟ 

همه می دانیم که چراغ های عقب و جلو در اتومبیل یا موتورسیکلت چه کاربردی دارند و چه زمانی روشن می‌شوند. ولی چراغ هایی که روی بدنه، بال و دیگر قسمت های هواپیما به چسم می خورند چه کاربردی دارند؟ بر روی بدنه ی هواپیما چراغ های مختلفی هست که هر کدام از آن ها به منظور خاصی تعبیه شده اند مثلا چراغ های مسیریابی که بیشتر ال ای دی های سبز و قرمز هستند بر روی بال ها قرار داده شده اند تا هواپیما بتواند با این چراغ ها و سیگنال ها مسیر خود را پیدا کند. این ال ای دی های قرمز و سبز روی بال ها در شب به دیگر هواپیماها می فهمانند که هواپیما می خواهد به کدام جهت برود: چراغ سبز یعنی سمت راست و چراغ قرمز یعنی سمت چپ.

چراغ های هواپیما
یکی دیگر از چراغ های به کار رفته در هواپیما چراغ قرمز پر نور و چشمک زنی است که به خلبان اجازه می دهد تا موقعیت مکانی دیگر خلبان ها را تشخیص دهد.

یک سری چراغ ها هم هستند که مخصوص فرود آمدن و بلند شدن از روی باند فرودگاه هستند. اگر هواپیما بر روی باند حرکت کند لامپ روی دماغه روشن می شود و و اگر در حال فرود باشد چراغی که روشن می شود چراغ زیر بال و نزدیک بدنه است. چراغ های فرود که توسط عرشه پرواز در هنگام نزدیکی به فرودگاه به کار می‌روند بیشترین شباهت را به چراغ اتومبیل ها و موتورسیکلت ها دارند و در هواپیماهای مختلف در جاهای مختلفی از بال گرفته تا بدنه تعبیه می شوند.

این چراغ ها نه فقط به خلبان کمک می کنند که در شب فرود بیاید بلکه باعث می شوند که کسانی که در نزدیکی هستند متوجه ی هواپیما شوند. برای اینکه هواپیما بیشتر دیده شود بغضی از خلبان ها در آخرین مرحله، چراغ های فرود را چشمک زن می کنند.

برای دیده شدن لوگوی هواپیماها در شب چراغی هم در کنار آن ها قرار می گیرد. تا زمانی که موتور هواپیما روشن باشد این چراغ ها هم روشن هستند.

چراغ هواپیما چقدر قدرت دارد؟
چراغ های فرود می توانند در دمای منفی 54 تا 71 درجه سانتی گراد کار کنند بیشترین نور این چراغ ها به اندازه ی 600 هزار شمع روشنایی تولید می کنند. این چراغ ها نور زیادی دارند به طوری که اگر کسانی که بر روی باند کار می کنند به آن ها خیره شوند گاهی دچار کوری موقت هم می شوند!

خلبان ها از داخل کابین چه چیزی می بینند؟
با توجه به اینکه هواپیماها اغلب در بالای ابرها پرواز می کنند شاید فکر کنید از کابین خلبان چشم انداز خوبی به اطراف وجود ندارد. اگر پای صحبت خلبان ها بنشینید از پروازهایی حرف می زنند که در شب های کاملا بدون ابر اتفاق می افتند در چنین شرایطی در نزدیکی شهرها نورهای روشن و چشم انداز نورانی کاملی از شهر در انتظار خلبان ها است. مواقعی هم هست که آتش سنت المو (یک پدیده جوی الکتریکی است، که با تخلیه بارهای الکتریکی همراه است) اتفاق می افتد و گاهی هم هواپیمای دیگری در دوردست ها به چشم می خورد.

اگر خلبان نتواند چیزی را ببیند چه اتفاقی می افتد؟
بینایی یکی از مهم ترین حواس ما انسان هاست اگر در تاریکی شب در حال رفتن به خانه باشید و نتوانید اطراف را ببینید معمولا حس ناخوشاندی بهتان دست می دهد. اما برویم به سراغ دیدن اطراف در حین پرواز! خلبان ها همانطور که در حال آموزش هنر و علم پرواز هستند یاد می گیرند که چگونه در مواقعی که نمی توانند به طور طبیعی اطراف را ببینند از ابزارهای پرواز، سنسورهای جهت یابی و سنسورهای آب و هوایی استفاده کنند. در مواقعی که دید کافی وجود ندارد خلبان ها ناخداگاه و بدون هیچ تلاشی رو به ابزارها و امکانات می آورند.

مسیریابی توسط خلبان
«بارها شده هنگامی که در شب در حال پرواز بر روی اقیانوس هستم ساعت ها از شیشه ی جلوی هواپیما هیچ چیز به جز تاریکی محض را نمی بینم، در فواصل زمانی مشخص نگاهی به ابزارها و امکانات می اندازم و می فهمم که همه چیز امن و امان است و هیچ مشکلی به وجود نیامده است».

هواپیماها مجهز به ابزارهای جهت یابی زیادی هستند که بعضی از آن ها مثل VOR و DME از روی زمین کنترل می شوند و بعضی از آن ها برای تعیین موقعیت از ژیروسکوپ ها و شتاب سنج ها و حالا هم که از GPS استفاده می کنند. خلبان اتوماتیک هم با دنبل کردن سیگنال ابزارهای جهت یابی می تواند به مسیر پروازش ادامه دهد.

خلبان ها این طور آموزش می بینند که در مواقعی که دید آن ها به خاطر عواملی مثل شرایط بد آب و هوایی به حداقل می رسد به کمک ابزارهایی خاص و به کمک اطلاعات و موقعیت های مکانی ای که بر روی اسکرین کابین به نمایش در می آید به زمین نزدیک شوند و فرود بیایند. فرودگاه هم با ارائه ی سیستم ابزاری فرود، کار خلبان را راحت می کند؛ در این روش از روی باند فرودگاه پرتوی نوری منتشر می شود که باعث می شود خلبان فرود راحتی داشته باشد.