شرایط کسب و کار و سرمایه گذاری در کشور مقدونیه

شرایط کسب و کار و سرمایه گذاری در کشور مقدونیه:
این نوشتار شرایط کلی کشور مقدونیه و فرصت‌ها و قوانین کسب و کار شرکت‌های خارجی در این کشور حوزه بالکان در اروپا را توضیح می‌دهد. مقدونیه با توجه به وسعت و جمعیتش اقتصاد بزرگی در اروپا محسوب نمی‌شود. این کشور در طول سال‌های گذشته همواره نرخ رشد مقبولی را تجربه کرده است.

مهم‌تر از آن، موفقیت دولت در اتخاذ سیاست‌های لازم و سازماندهی مطلوب اقتصاد است که موجب شده شاخص‌های اقتصاد کلان مقدونیه همواره ثابت و در حدی مقبول بماند و به نوعی ثبات و آرامش اقتصادی را به وجود آورد که می‌تواند مورد توجه فعالین اقتصادی و تجاری و سرمایه گذران خارجی قرار گیرد.

اطلاعات کلی

 جغرافیا و آب و هوا:
مقدونیه به عنوان سرزمین اساطیر، افسانه‌ها، دریاچه‌ها، دره‌ها، کوه‌ها، رودخانه‌ها و تاکستان‌ها شهرت دارد که در بخش مرکزی شبه جزیره بالکان واقع شده است. مقدونیه یک کشور محصور در خشکی است که از شمال با صربستان و کوزوو، از شرق با بلغارستان، از جنوب با یونان و از غرب با آلبانی مرز مشترک دارد.

رودخانه واردار که از کوه‌های شمال غرب سرچشمه می‌گیرد بزرگ‌ترین رود مقدونیه است و در جنوب در کشور یونان به دریای اژه می‌ریزد. مقدونیه از نظر استراتژیکی سرزمین کلیدی است که بر سر راه اروپا به خاورمیانه و آسیا واقع شده است.

وسعت این کشور 25713 کیلومتر مربع می‌باشد که عمدتا از کوه‌ها و تپه‌های مرتفع و دره‌های عمیق تشکیل شده است. آب و هوای مقدونیه چیزی است مابین آب و هوای مدیترانه‌ای و آب و هوای قاره‌ای. در امتداد‌های رود واردار و رودخانه استرومیتسا هوای مدیترانه‌ای احساس می‌شود و در مابقی نواحی هوای قاره ای با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد و مرطوب جریان دارد. 

جمعیت و زبان:
براساس آخرین آمار به دست آمده در سال 2010 جمعیت مقدونیه نزدیک به دو میلیون و پنجاه هزار نفر می‌باشد. شهر اسکوپیه پایتخت که بزرگ‌ترین شهر کشور است 600 هزار نفر جمعیت را در خود جای داده است. مقدون تبارها 66 درصد، آلبان تبار‌ها 25 درصد، ترک تبار‌ها 4 درصد، صرب‌ها 2 درصد، روماها 2 درصد و سایر اقوام 1 درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند. نزدیک به 66 درصد از مردم این کشور از پیروان کلیسا ارتدوکس می‌باشند، 33 درصد مسلمان و 1 درصد پیروان مابقی ادیان و مذاهب محسوب می‌شوند. زبان رسمی، مقدونیه ای و زبان دوم آلبانیایی است، اما زبان انگلیسی در وسعتی زیاد به خصوص در بخش اقتصادی و کسب و کار رواج دارد.

 زیرساخت ها:

 جاده و راه آهن:

• جمهوری مقدونیه شمالی از نظر جغرافیایی در موقعیتی قرار گرفته که می توان آن را گره مواصلاتی و هاب حمل و نقل منطقه نامید. بسیاری از جاده ها و به خصوص جاده‌های ترانزیتی و بزرگراه‌های منطقه از مقدونیه عبور می‌کنند. مهم‌ترین خط جاده‌ای موجود بزرگراه (5 E) است که از صربستان شروع شده، در خاک مقدونیه امتداد می‌یابد و نهایتا به بندر تسالونیکی و شهر آتن یونان می‌رسد. در امتداد همین آزاد راه خط راه آهن نیز ایجاد گردیده و برای حمل و نقل بار و مسافر قابل استفاده است. شبکه جاده‌ای مقدونیه براساس نیاز‌های موجود در حال نوسازی است و عملیات مربوطه در بسیاری از بخش‌ها خاتمه یافته و در معرض بهره برداری قرار گرفته است.
• احداث جاده بسیار مهم شرق به غرب که از استانبول در ترکیه شروع می‌شود و سپس به بلغارستان، مقدونیه و آلبانی (بندر دورس ساحل دریای آدریاتیک) می‌رسد، در جریان است. این جاده همراه با خط راه آهن موازی به آن تردد گردشگران اروپا و آسیای صغیر به منطقه را تسهیل و تسریع می‌کند. دولت مقدونیه اعلام کرده که پروژه‌های دیگر را برای ساختن جاده‌های جدید به موازات کریدور‌های اروپایی 8 و 10 (به شرح فوق) در دست اجرا دارد.

فرودگاه‌ها:

• جمهوری مقدونیه شمالی دارای دو فرودگاه بین المللی در اسکوپیه و ‌اوهرید می‌باشد که توانایی خدمت رسانی به کلیه هواپیماهای مدرن را دارا هستند. فرودگاه مدرن اسکوپیه توسط شرکت تاو ترکیه ساخته شده و مدیریت آن نیز به مدت 20 سال به آن شرکت واگذار گردیده است. هواپیماهای تمامی شرکت‌های هوایی معتبر بین المللی مانند هواپیمای اتریش، ترکیش ایرلاین، آدریا ایرویز، شرکت هوانوردی یات، ویز ایر، هواپیمایی کرواسی، فلای دبی، پگاسوس و غیره به صورت مستقیم و غیر مستقیم از فرودگاه اسکوپیه به کلیه شهرهای مهم اروپا درحال تردد می‌باشد. مطابق برخی آمارها، فرودگاه اسکوپیه سالانه نزدیک به 2 میلیون مسافر را جابجا می‌کند. فرودگاه سنت پل اوهرید کوچک‌تر است و ظرفیت خدمت‌رسانی به یک هزار هواپیما و 60 هزار مسافر در سال را دارد. هدف اصلی از تأسیس این فرودگاه توسعه صنعت گردشگری در اوهرید بوده است.

 ارتباطات:

• سیستم تلفن مقدونیه دیجیتالی و مدرن است. مهم‌ترین شرکت خدمات تلفن ماکدونسکی تله کوم مرتبط با تله کوم آلمان می‌باشد. خدمات تلفن همراه هم توسط شرکت‌های ویپ (بخشی از تله کوم اتریش) و تی موبایل ( بخشی از تله کوم آلمان) ارائه می‌گردد. تاکنون نزدیک به 1.5 میلیون خط موبایل در اختیار مردم قرار گرفته است. خدمات اینترنت هم توسط ماکدونسکی تله کوم عرضه می‌گردد. حدود 75 درصد خانوار‌ها و 94 درصد از شرکت‌ها به اینترنت دسترسی دارند و استفاده از اینترنت با پهنای باند بالا 97 درصد و اینترنت موبایلی 60 درصد می‌باشد. در مقدونیه استفاده از کارت‌های بانکی رواج فراوان دارد و اکثر قریب به اتفاق واحد‌های خرده فروشی این امکان را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند. بانک‌ها نیز ضمن پشتیبانی کامل از این سرویس، امکان انجام عملیات بانکی به صورت آنلاین را هم فراهم ساخته‌اند.

 واحد پول:
واحد رسمی پول دنار مقدونیه است که در سکه‌های 1، 2، 5، 10 و 50 دناری و اسکناس‌های 10، 50، 100، 500، 1000، 2000 و 5000 دناری مورد استفاده قرار می‌گیرد. نرخ برابری دنار با یورو 61.5 و با دلار 55.3 می‌باشد.

 نیروی کار:
براساس آمار مرکز آمار مقدونیه در سال 2015، تعداد 954923 نفر نیروی کار در این کشور وجود داشته است. این رقم برای سال 2017، 955699 نفر ثبت شده است. در حال حاضر نرخ بیکاری 18 درصد می‌باشد. عزیمت نیروهای کار و به خصوص جوانان مقدونیه به کشور‌های غرب اروپا با هدف کسب درآمد بیشتر یکی از معضلات حال حاضر مقدونیه می‌باشد. در عین حال، نیروهای کار موجود عمدتا ماهر و دارای تحصیلات هستند. متوسط دستمزد در مقدونیه به طور چشمگیر پایین تر از متوسط دستمزد در غرب اروپا می باشد. این نرخ به موجب آمار های دولتی در ابتدای سال 2017 به میزان 22445 دنار یا 366 یورو بوده است.

 نظام سیاسی:
مقدونیه یک جمهوری است و اخیرا نام خود را به جمهوری مقدونیه شمالی تغییر داده است. اولین انتخابات چندحزبی سراسری در این کشور در سال 1991 برگزار گردیده و قانون اساسی اش در 17 نوامبر 1991 به تصویب رسیده است.

رئیس جمهور، بالاترین مقام رسمی کشور محسوب می‌شود و فرمانده کل نیروهای مسلح می باشد. وی از طریق انتخابات سراسری و برای مدت 5 سال انتخاب می گردد. رئیس جمهور فعلی آقای استوو پنداروفسکی از حزب اتحادیه سوسیال دموکرات است.

پارلمان مقدونیه 120 کرسی دارد و نمایندگان آن به مدت 4 سال از طریق رای گیری عمومی انتخاب می‌گردند. نخست وزیر، رئیس دولت و رئیس قوه مجریه است و با گرفتن رای اعتماد اکثر نماینده‌های پارلمان به این سمت دست می‌یابد. نخست وزیر فعلی آقای زوران زائو از حزب اتحادیه سوسیال دموکرات است. مقدونیه دارای 84 منطقه شهری نیز هست که شوراهای شهر و شهرداران آن‌ها را اداره می‌کنند و هر 4 سال یک بار پس از انجام انتخابات محلی ترکیبشان مشخص می‌گردد. 

مقدونیه، اتحادیه اروپا و ناتو:
سالهاست که الحاق یورو آتلانتیکی به عنوان اولویت نخست در دستور کار سیاست خارجی مقدونیه شمالی قرار گرفته است. این کشور در سال 2005 موقعیت نامزدی عضویت در اتحادیه اروپا را حائز شده است. در سال 2008 نیز در اجلاس سران ناتو آمادگی این اتحادیه نظامی برای پذیرش مقدونیه به عنوان عضو رسما اعلام گردیده است.

ولی از آن زمان تا سال گذشته (2018) نظر مخالف یونان مانع الحاق مقدونیه به این دو نهاد گردیده است. یونان در این سال‌ها مدعی بوده که نام مقدونیه به دلیل اشتراک و همسانی با استان شمالیش و مطامع ارضی که می‌تواند به بار آورد می‌بایست تغییر کند.

از آن زمان مقدونیه درگیر چانه زنی و مذاکره با آتن بوده است. در ژوئن سال پیش مذاکرات دو کشور به نتیجه رسید و با تغییر نام مقدونیه به مقدونیه شمالی، یونان وتوی خود را از الحاق اسکوپیه به ناتو و اتحادیه اروپا برداشت. در حال حاضر این کشور مراحل پایانی عضویت در ناتو را می‌گذراند و در تلاش برای شروع مذاکرات پیوستن به اتحادیه اروپاست.

مقدون‌ها اعتقاد دارند با ادغام در این دو مجموعه سطح بالایی از امنیت را از طریق ناتو تامین و امکان استفاده از منابع مالی اتحادیه اروپا برای توسعه اقتصادی کشور را به دست خواهند آورد.

 اقتصاد مقدونیه:
مقدونیه با توجه به وسعت و جمعیتش اقتصاد بزرگی در اروپا محسوب نمی‌شود. این کشور در طول سال‌های گذشته همواره نرخ رشد مقبولی را تجربه کرده است. مهم‌تر از آن، موفقیت دولت در اتخاذ سیاست‌های لازم و سازماندهی مطلوب اقتصاد است که موجب شده شاخص‌های اقتصاد کلان مقدونیه همواره ثابت و در حدی مقبول بماند و به نوعی ثبات و آرامش اقتصادی را به وجود آورد. به وجود آوردن یک نظام بانکی حرفه ای و قوی در حد استانداردهای اروپای غربی از دیگر موفقیت‌های مقدونیه در سال‌های اخیر بوده است.

 موافقتنامه‌های تجاری:
جمهوری مقدونیه شمالی تاکنون اقدام به انعقاد موافقتنامه‌های تجارت آزاد با اتحادیه اروپا و تجارت ترجیحی، با مجمع تجارت آزاد اروپا (افتا)، منطقه اروپای مرکزی (سفتا) و کشورهای اوکراین و ترکیه نموده و به این ترتیب امکان دسترسی به یک بازار 635 میلیون نفری را برای خود فراهم ساخته است.

مقدونیه از سال 2003 به عضویت سازمان جهانی تجارت درآمده است. این کشور در سال 2001 موافقتنامه ثبات و اتصال و موافقتنامه تجارت را با اتحادیه اروپا امضاء و تعرفه تجاری کالاهای صنعتی و کشاورزی با آن‌ها را حذف کرده است.

براساس توافقنامه سال 2000 با افتا، مقدونیه از تعرف‌ های ترجیحی کشور‌های سوئیس، نروژ، ایسلند و لیختن‌اشتاین بهره مند شده است. موافقتنامه سال 2007 با سفتا نیز در کنار اسناد منعقده با اوکراین و ترکیه، علاوه بر این دو کشور امکان تجارت آزاد با آلبانی، بوسنی و هرزگوین، کرواسی، مولداوی، مونته نگرو، کوزوو و صربستان را به آن‌ها داده است.

 انواع سرمایه گذاری‌های خارجی:
به موجب قانون تبادلات خارجی سرمایه گذاری مستقیم به آن نوع از سرمایه گذاری گفته می‌شود که هدف آن، برقراری پیوند‌های اقتصادی پایدار و مدیریت یک شرکت خارجی با سرمایه یک سرمایه گذار باشد. سرمایه گذاری مستقیم دارای اشکال مشروحه زیر می‌باشد:

•  تأسیس یک شرکت، اخذ مالکیت کامل یا ایجاد شعبه و افزایش سرمایه آن.
•  مشارکت مالی در یک شرکت تجاری، مشروط به تامین بیش از 10 درصد سرمایه و در اختیار گرفتن بیش از 10 درصد حق رای آن.
•  اعطای وام بلند مدت حداقل 5 ساله با هدف در اختیار گرفتن مالکیت کامل یک شرکت تجاری.
•  اعطای وام بلند مدت حداقل 5 ساله جهت ایجاد پیوند کاری با تعدادی از شرکت‌های مربوطه.