صادرات گیاهان دارویی

صادرات گیاهان دارویی:
مهم ترین گیاهان دارویی جهت صادرات را بشناشید. ایران کشوری ممتاز و با رتبه بالا از نظر غنای گیاهی و تنوع زیستی و دارای 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده جهانی است.

براساس نظر گیاه شناسان و پژوهشگران، تعداد گونه های گیاهان دارویی ایران در حدود 8000 گونه است که از نظر تنوع گونه ها حداقل دو برابر قاره اروپاست. تحقیقات نشان داده است که بیش از 2300 گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویه ای و آرایشی بهداشتی هستند.

وضعیت ایران در صادرات گیاهان دارویی:
گیاهان دارویی در گمرک جهانی با کد تعرفه (HS Code) به شماره 121190 شناخته می شود. کشور ایران در سال 1377 رتبه اول را در صادرات گیاهان دارویی داشته و سال 1382 ایران پنجمین صادرکننده گیاهان دارویی بوده است که به دلیل وجود برخی مشکلات به رتبه 32 تنزل پیدا کرده است.

در سال 2018 میلادی سهم ایران از تجارت گیاهان دارویی 440 میلیون دلار بوده، این در صورتی است که کل تراکنش واردات گیاهان دارویی در جهان به حدود 124 میلیارد دلار می رسد. چنین عددی بسیار شگفت انگیز است و نشان می دهد که برای تاجران گیاهان دارویی فرصت های نابی وجود دارد.

هم اکنون ایران بیشترین صادرات زعفران، گل محمدی، شیرین بیان و گشنیز را دارد که 80 تا 90 درصد صادرات گیاهان دارویی از کشور به صورت فله ای و تنها 10 درصد به صورت اسانس و عصاره بوده است.

مهم ترین گیاهان دارویی صادراتی ایران در سال ‏های اخیر:
زیره سبز، آویشن، بادرنجبویه، انیسون، بابونه، اسفرزه، بومادران، گل ختمی، زوفا، مریم گلی، کتیرا، آنغوزه، شیرین بیان، تلخ بیان، مورد، برگ کنار، سقز، علف گاوزبان، آنغوزه و گل ساعتی، باریجه، زدو، موسیر، مستکی، وشا، انچوچک، گز علفی، شکر تیغال، برگ کنار، حنا و انزروت از مهم ترین گیاهان دارویی صادراتی ایران در سال ‏های اخیر هستند که به کشور‏های آلمان، آمریکا، انگلستان، فرانسه، مجارستان، پاکستان، هند، چین، ترکیه، بحرین، کویت، قطر، کانادا، سوئد صادر می شود.

قابل ذکر است که بیشترین حجم صادرات گیاهان دارویی ایران به کشورهای پاکستان و امارات و پس از آن آلمان، ژاپن و چین صورت می گیرد.

کشورهای صادرکننده گیاهان دارویی
چین بیشترین میزان صادرات گیاهان دارویی با سهم 17 درصدی در بازار جهانی را داراست. کشور هند با 8 درصد، مصر با 7 درصد و اسپانیا 5 درصد در رتبه های بعدی قرار دارند.

تحلیل پتانسیل صادراتی گیاهان دارویی:
آلمان، آمریکا، چین، ایتالیا، اسپانیا، هند، روسیه، ژاپن و مالزی همگی از ظرفیت های صادراتی بالایی برای صادرات گیاهان دارویی هستند. در خاورمیانه امارات، عراق، ترکیه، عمان و قطر می توانند مورد توجه تاجرین این محصول قرار گیرند.

میزان ظرفیت صادراتی گیاهان دارویی:
چین، هند، ایتالیا، افغانستان و اندونزی دارای ظرفیت باقیمانده برای صادرات گیاهان دارویی هستند. آلمان، امارات، پاکستان، اسپانیا و عراق از بازارهای اشباع شده برای این محصول هستند و انتخاب آنها به عنوان مقصد صادراتی سودآوری خوبی ندارد و اگر به هر دلیلی تصمیم دارید وارد بازار صادراتی این کشورها شوید بایستی با زیرساختی قوی در خصوص بسته بندی، تبلیغات و برندینگ وارد شوید.

روسیه با توجه به موقعیت آب و هوایی و سردسیر بودن آن نیز مقصد صادراتی خوبی برای این محصول است.

لیست محصولات گیاهی و دارویی مجاز و غیر مجاز جهت صادرات:
گمرک ایران در بخشنامه ای به گمرکات سراسر کشور ضوابط صادرات محصولات و گیاهان دارویی را اعلام کرد.

این اقلام در وزارت جهاد کشاورزی و بر اساس بررسی آخرین وضعیت گونه های تهدید شونده و در حال انقراض و ذخایر ژنتیکی کشور تهیه و به گمرک ارسال شده است؛ در این فهرست انواع گیاهان و محصولات دارویی در دو طبقه اقلام ممنوعه، مجاز دسته بندی شده اند.

اقلام غیرمجاز ( ممنوعه):
ریزوم، ثعلب، پیاز و گل لاله سرنگون، پیاز گل نرگس، ریشه ختمی، ریشه کاسنی، ریشه ریواس وحشی، ریشه چوپک، ریشه روناس، پوست درخت محلب، سنبل الطیب، مهر خوش، چله داغی، سورنجان، ریشه خاس و کوله خاس، ریشه زنبق وحشی، ریشه کوکب وحشی، ریشه شیرین بیان، انواع پیازها (از جمله والک)، قره قات، بیلهر، ریشه سریش، سرخنار، شمشاد، شقایق، انواع لاله ها، سوسن چهل چراغ، سنل خوزستانی، کلیه ریشه و پوست درختان و درختچه های جنگلی (به استثناء اقلام مجاز مشروط)

اقلام مجاز ( مشروط):
کرفس وحشی (کلوس)، میوه زرشک وحشی(جنگلی)، ترنجبین، شیر خشت، فرنجمشک، مریم نخودی، پرسیاوشان، چماز، جفت، گز شهداد، پیدخشت، ممستکی، زدو، آنچوچک، گل لمدار، علف گاو زبان، گل نرگس، برگ کناره برگ مورد، زیره سیاه، مویه محلب، اشنیان(شقار)، گز خوانسار(گز انگبین)، پسته جنگلی، میوه ناخنک، آویشن، گز علفی، گردو و فندق جنگلی، آنفوزه تلخ و شیرین، ترکه ارغوان، باریجه، کتیرا، وشاء، انزوت، کاپاریس (لگجی)، بادام جنگلی(کوهی)، علف چای، عشقه، خزه، سرخس، بال عقبابی، موزه خوزستانی (لرستانی)، گل گاو زبان، گل بومادران، گل بنفشه، مریم گلی، گلی کاسنی، گل گندم، گل اروانه، گلرنگ، میوه روناس، تخم بزرگ (کتان)، تخم مرو، قدومه شیرازی، کشمش کولی، اسقرزه، بادیان، انیسون، بادرنجبویه، برگ بو، میوه بنه و بلوط، مازوج، گل بلوط، پنیرک، پارهنگ، بوبنه، شاتره، اسطوخدوس، برگ اکالیپتوس، شکر تیغال، سقز، همیشک، کلیه بذور و میوه درختان و درختچه های جنگلی، اندام هوایی ریواس، موسیر، برگ و سرشاخه کوله خاس، سقز، کنگر، قارچ خوراکی (برداشت از مراتع)

صادرات اقلام مجاز مشروط مستلزم اخذ مجوز از سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور ( دفتر برنامه‌ریزی، بودجه و هماهنگی طرح ها) و وزارت جهاد کشاورزی می باشد.

صادرات گلاب و اسانس های گیاهی نیاز به مجوز سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری ندارد.

صادرات پودر و عصاره شیرین بیان بلامانع است ولی حمل و نقل ریشه شیرین بیان باید با هماهنگی و مجوز اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان صورت گیرد.

دریافت مجوزهای لازم برای تولید و صادرات گیاهان دارویی:
برای شروع کار باید مجوزهای لازم را از چند نهاد اخذ کرد. این گونه فعالیت ها چون رابطه مستقیمی با سلامت و تندرستی افراد جامعه دارند سختگیری بیشتری در این خصوص می شود.

اگر سرمایه گذاران قصد داشته باشند به صورت صنعتی و انبوه تولید داشته باشند، باید از وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت غذا و دارو) و وزارت جهادکشاورزی مجوزهای لازم را دریافت کنند.