اوراق قرضه چیست؟

اوراق بهادار ابزار مالی قابل داد و ستد و عوض­داری است که ارزش مالی دارد. اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که به گونه­ های مختلف تقسیم بندی می­شود.

گروهی از اوراق­ بهادار همانند اوراق قرضه، اوراق سهام عادی، اوراق سهام ممتاز و ابزارهای مالی جدیدی  از قبیل اوراق مشارکت، مضاربه، اجاره، استصناع و مرابحه، با هدف تأمین مالی مورد استفاده قرار می­گیرند.اوراق بهادار در بازاری رسمی و دائمی، در محلی معین که از آن به عنوان بورس اوراق بهادار یاد می­شود، معامله می­شود.

اوراق قرضه

ورقه قرضه، برگه بهادار قابل معامله ­ای است که معرف مبلغی وام یا بهره است که به طور کامل یا جزئی در تاریخ یا تاریخ­های تعیین شده باید از سوی ناشر به دارنده اوراق مسترد شود.

اوراق سهام عادی

سهم، بخشی از سرمایه شرکت سهامی است که تعیین کننده میزان مشارکت، تعهدات و منافع مالک آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم، سند قابل معامله­ ای است که بیانگر تعداد سهام مالک آن در شرکت است.

اوراق سهام ممتاز

ورقه سهام ممتاز مانند سهام عادی، سند قابل معامله و نماینده تعداد سهام مالک آن در شرکت سهامی است، با این تفاوت که سود صاحبان سهام ممتاز، ثابت و بر سود سهام داران عادی مقدم است.

اوراق بهادار اسلامی

از آنجا که برخی از اوراق­ بهادار چون اوراق قرضه به دلیل ربوی بودن، در بازار سرمایه اسلامی قابل معامله نیستند، برخی اندیشمندان اسلامی درصدد طراحی و به کارگیری ابزارهای منطبق با تعالیم اسلام هستند که از آن­ها با عنوان ابزارهای مالی اسلامی یا صکوک یاد می شود.بنابراین، صکوک اوراق­ بهاداری هستند که براساس قراردادهای مالی مورد پذیرش اسلام طراحی شده ­اند.این اوراق که غالبا قابل داد و ستد در بازار ثانویه هستند، به سه گروه عمده تقسیم می شوند:

• اوراق غیر­انتفاعی چون اوراق قرض الحسنه
• وقف
• اوراق­ انتفاعی با بازده معین مانند مرابحه، اجاره، استصناع، جعاله و اوراق­ انتفاعی با بازده انتظاری چون اوراق مشارکت و مضاربه

نقش و اهمیت بورس اوراق بهادار

با توجه به پویایی اقتصاد و سرعت تحول بازارها، وجود بازار سرمایه کارا با ابزارهای مالی متنوع پیش شرط ضروری استفاده از تمام ظرفیت­ها و اشتغال کامل منابع انسانی و سرمایه ­ای، است و از این میان بورس اوراق بهادار به ویژه اوراق بهاداری که به منظور تأمین منابع مالی منتشر می­شوند، اهمیت فوق العاده ­ای دارند.اگرچه این اوراق به دلیل ویژگی­های خود دارای آثار و منافع متفاوت­اند، اما به صورت مشترک آثار قابل توجهی دارند که به مهم ترین آن­ها اشاره می­شود:

تجهیز منابع مالی

امروزه یکی از راه­های مطمئن جمع­ آوری وجوه لازم برای سرمایه­ گذاری، انتشار اوراق بهادار برای تأمین مالی است. دولت­ها، شهرداری­ها و واحدهای تولیدی و تجاری به جای دریافت تسهیلات از بانک­ها می ­توانند تحت ضوابطی از طریق انتشار و واگذاری اوراق قرضه، سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار، نیازهای مالی خود را تأمین کنند. به طور معمول این روش تأمین مالی ارزان­تر و مطمئن­تر است.

تخصیص بهینه منابع

بازار بورس اوراق بهادار، با نظارت و کنترل مصرف منابع جذب و شرکت های پذیرفته شده در بورس، سرمایه­ های ریز و درشت جامعه را تجهیز و به سمت واحدهای مفید و مولد اقتصادی هدایت می­کند. در نتیجه، سبب افزایش سرمایه ­گذاری، اشتغال، تولید و کنترل تورم می­شود.

توزیع عادلانه در آمد و تقسیم مالکیت های بزرگ

انتشار غالب اوراق بهادار تأمین مالی به معنای تقسیم مالکیت واحدهای اقتصادی بزرگ بین گروه­هایی از مردم است که تسهیم سود را به دنبال دارد. این امر باعث تحقق هدف­های توزیع عادلانه درآمد و ایجاد احساس مشارکت مردم در فعالیت­های تجاری و تولیدی می­شود.

رقابتی شدن بازار پول و سرمایه

وجود بازار کارای اوراق بهادار با ابزارهای متنوع، موجب شفافیت متغیرهای اصلی اقتصاد چون قیمت­ها، نرخ­های سود و هزینه می­شود. در­نتیجه، زمینه سوء استفاده انحصاری مؤسسات پولی و بانکی را از بین می­برد و نرخ­های سود بانکی را به نرخ­های بازده واقعی اقتصاد نزدیک می­کند.