تولید تیتانیم در ایران

پیگمنت یا رنگ دانه محصول فرآوری ماده معدنی تیتانیوم است که کاربرد گسترده و وسیعی در صنایع پیدا کرده است.این محصول بیشتر در صنایع رنگ سازی، لاستیک سازی و مرکب و جوهرسازی کاربرد دارد.

هم اکنون برخی کشورهای اروپایی، چین و اوکراین بزرگ ترین تولیدکننده پیگمنت در جهان محسوب می شوند. قیمت این محصول در بازارهای جهانی برحسب کیفیت بین 1300 تا 2400دلار در حال نوسان است. فلز تیتانیوم محصول دیگری است که می توان در جوار کارخانه پیگمنت سازی تولید کرد.

فلز تیتانیوم به دلیل مزایایی که دارد به فلز قرن شهرت یافته است مصرف تیتانیوم در آلیاژهای فولادی است. صنایع پزشکی یکی از مصرف کنندگان اصلی این فلز هستند. وزن مخصوص کم تیتانیوم نسبت به فلز آهن، قابلیت خورندگی کم و مقاومت بالا از مزایای اصلی این فلز محسوب می شود.

قیمت تیتانیوم در بازارهای جهانی بین 14هزار تا 25هزار دلار است مطالعات صورت گرفته بر روی بازار تیتانیوم نشان می دهد که از سال 1971 تا 2001 تقاضای مصرف کنندگان به تیتانیوم رو به افزایش بوده است. همچنین پیش بینی می شود که تولید و قیمت این فلز حداقل طی 5سال آینده روند صعودی داشته باشد. بنابراین هرگونه سرمایه گذاری در معادن تیتانیوم کاملا اقتصادی و توجیه پذیر است. هم اکنون در ایران دو معدن تیتانیوم کهنوج در استان کرمان و قره آقاج در ارومیه از ذخایر عظیم سنگ تیتانیوم برخوردار هستند.

اما تاکنون استراتژی مشخص و مدونی برای تولید فلز تیتانیوم در کشور تدوین نشده است چون مصرف کننده آن که صنایع هوا و فضا می باشد در ایران توسعه جدی پیدا نکرده است. حتی در معدن تیتانیوم کهنوج در ابتدا برنامه ای ارائه شد تا تولید فلز تیتانیوم صورت پذیرد اما بعد این برنامه تغییر یافت، چرا که بازار مصرف آن در ایران وجود نداشت.

اما آنچه که در شرایط فعلی در برنامه قرار گرفته است بهره برداری از معادن کهنوج جهت تولید پیگمنت یا رنگ دانه است. میزان سرمایه گذاری اولیه در این طرح 450میلیون دلار بوده است اما براساس مطالعات فنی و اقتصادی که به تازگی صورت گرفته پیش بینی می شود مجموع سرمایه گذاری در طرح تولید پیگمنت کمتر از رقم مذکور شود.

هدف از این طرح، تولید 50هزار تن پیگمنت برای صنایع لاستیک و جوهرسازی داخلی است. مصرف سالانه پیگمنت در داخل، سالانه 35هزار تن است که تمامی آن وارد می شود. طرح تولید پیگمنت در کهنوج تا سه سال آینده به بهره برداری خواهد رسید و در آن زمان ایران از واردات این محصول بی نیاز خواهد شد.

در حال حاضر تولید پیگمنت در کشورهای منطقه براساس سنگ تیتانیوم وارداتی است و هیچکدام از این کشورها معدن بزرگ ندارند. بنابراین با راه اندازی خط تولید پیگمنت در کهنوج، ایران می تواند برای اپمالین؟ بار در خاورمیانه به زنجیره تولید پیگمنت دست یابد.

در حال حاضر تولید کنسانتره 45درصد تیتانیوم در ایران از دو معدن سنگی و آبرفتی کهنوج در حال انجام است. اخیرا هم در این معدن تولید تیتانیوم با عیار 85درصد صورت گرفته است. به عبارتی ایران تا حد زیادی توانسته است به تکنولوژی تولید تیتانیوم دست یابد عیار سنگ معدن تیتانیوم کهنوج 4درصد است و تا سه مرحله باید به محصول با عیار 9/99درصد یا پیگمنت رسید.

آگهی فراخوان پیمانکار ساخت کارخانه 35هزار تنی پیگمنت در مجلات معتبر خارجی درج شده است و تا پایان امسال پیمانکاران طرح یک کنسرسیومی از شرکت های داخلی و خارجی می باشند معرفی خواهند شد.

کارشناسان معتقد هستند که در کنار معدن کهنوج می توان فلز تیتانیوم را تولید کرد. حتی تولید فلز اسفنجی، فروتیتانیوم و کامپوزیت تیتانیوم در دستورکار قرار دارد. البته در حال حاضر در کنار معدن کهنوج تولید فروتیتانیوم در اشل صنعتی آغاز شده است.با تولید انبوه این محصول ایران از واردات فروتیتانیوم بی نیاز خواهد شد. قیمت این محصول در بازارهای جهانی بین 12 تا 15هزار دلار است.