کشور ما برای تامین احتیاجات غذایی مردم به ناچار قسمتی از غلات، گوشت و لبنیات را از خارج وارد میکند.برای تامین احتیاجات فرآورده های دامی و متعادل ساختن تولید علوفه و غلات، لازم است بخشی از اراضی دیم به تولید علوفه اختصاص یابد. کشت و کار علوفه به روش های اصولی اخیراً در ایران مورد توجه قرار گرفته است، اما تاکنون مسائل بهزراعی این محصول مخصوصاً نحوه تهیه زمین و کاشت که میتواند نقش شایانی در بالا بردن عملکرد محصول داشته باشد به طور جدی بررسی نشده است. از طرفی ماشک علوفه ای یکی از گیاهان لگومینوز و تثبیت کننده ازت هوا در خاک می باشد، از این رو تأثیر و کاربرد استفاده از گیاهان لگومینوز در تناوب زراعی دیم چه به صورت استفاده توام مرتع غله و چه به صورت استفاده از محصول دانه قابل انکار نیست و در کشورهای پیشرفته سالهاست که این روش ها در شرایط دیم به کارگرفته شده و نتایج فوق العاده مطلوبی نیز داشته است و هدف آن کاهش سطح اراضی آیش، به حداقل ممکن و یا به طور کلی حذف آیش است. علوفه تولیدی در اراضی دیم از جهات مختلف حائز اهمیت است و می توان علوفه ر ابه صورت کود سبز، چرای مزرعه ای، برداشت علوفه سبز، علوفه خشک برای ذخیره زمستانه و دانه تولیدی مورد استفاده قرار داد. در هر یک از حالت های فوق، علاوه بر ایجاد پوشش گیاهی در مزرعه و جلوگیری از فرسایش های آبی و بادی با برجای ماندن ته ساقه ها و ریشه ماشک علوفه ای که سرشار از کپسول یا گره های ازت می باشد، در تثبیت ازت خاک و افزایش مواد آلی آن نیز فوق العاده موثر است. با این اقدامات علاوه بر حاصلخیزی خاک ها، دامداری منطقه نیز رواج پیدا می کند و کود حیوانیکافی برای تقویت خاک های اراضی دیم فراهم می شود و افزایش حاصلخیزی خاک نیز سرعت پیدا میکند.
مقدمه
کشور ما برای تامین احتیاجات غذایی مردم به ناچار قسمتی از غلات، گوشت و لبنیات را از خارج وارد میکند.برای تامین احتیاجات فرآورده های دامی و متعادل ساختن تولید علوفه و غلات، لازم است بخشی از اراضی دیم به تولید علوفه اختصاص یابد. کشت و کار علوفه به روش های اصولی اخیراً در ایران مورد توجه قرار گرفته است، اما تاکنون مسائل بهزراعی این محصول مخصوصاً نحوه تهیه زمین و کاشت که میتواند نقش شایانی در بالا بردن عملکرد محصول داشته باشد به طور جدی بررسی نشده است. از طرفی ماشک علوفه ای یکی از گیاهان لگومینوز و تثبیت کننده ازت هوا در خاک می باشد، از این رو تأثیر و کاربرد استفاده از گیاهان لگومینوز در تناوب زراعی دیم چه به صورت استفاده توام مرتع غله و چه به صورت استفاده از محصول دانه قابل انکار نیست و در کشورهای پیشرفته سالهاست که این روش ها در شرایط دیم به کارگرفته شده و نتایج فوق العاده مطلوبی نیز داشته است و هدف آن کاهش سطح اراضی آیش، به حداقل ممکن و یا به طور کلی حذف آیش است. علوفه تولیدی در اراضی دیم از جهات مختلف حائز اهمیت است و می توان علوفه ر ابه صورت کود سبز، چرای مزرعه ای، برداشت علوفه سبز، علوفه خشک برای ذخیره زمستانه و
1- عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم
دانه تولیدی مورد استفاده قرار داد. در هر یک از حالت های فوق، علاوه بر ایجاد پوشش گیاهی در مزرعه و جلوگیری از فرسایش های آبی و بادی با برجای ماندن ته ساقه ها و ریشه ماشک علوفه ای که سرشار از کپسول یا گره های ازت می باشد، در تثبیت ازت خاک و افزایش مواد آلی آن نیز فوق العاده موثر است. با این اقدامات علاوه بر حاصلخیزی خاک ها، دامداری منطقه نیز رواج پیدا می کند و کود حیوانیکافی برای تقویت خاک های اراضی دیم فراهم می شود و افزایش حاصلخیزی خاک نیز سرعت پیدا میکند.
3.jpg)
عوامل محدود کننده تولید علوفه
فقدان آگاهی کافی از نحوه تهیه زمین، تولید علوفه در دیم زارها را دچار مشکل کرده است. در صورت برخوردار نبودن زمین از آماده سازی مناسب، کاشت این محصول نیز گریبانگیر مشکلات عدیده می شود. در حال حاضر کشاورزان منطقه به صورت پراکنده و به روش های سنتی نسبت به کاشت علوفه در دیم زارها اقدام می کنند؛ در حالی که از تهیه زمین و کاشت مکانیزه آن غافل هستند. موارد ذکر شده و سایر عوامل سبب می شود که کشت و کار علوفه از موفقیت چندانی برخوردار نشود.
اقدامات انجام گرفته در جهان و ایران
در کنتاکی اثرات روش بیخاکورزی و خاکورزی متداول بر میزان تبخیر و تعرق در محصول علوفه بررسی و چنین گزارش شده است که میزان تبخیر ماهیانه رطوبت از خاک در روش بی خاک ورزی کمتر بوده و میزان متوسط تبخیر سالیانه 15 سانتی مترکاهش نشان داده؛ در نتیجه مقدار آب بیشتری برای تعرق در دسترس گیاه قرار گرفته است. عملیات کم خاک ورزی در سال های اخیر و در سطح جهانی مورد توجه واقع شده و این امر از نظر عملی و از نظر اقتصادی امکان پذیر است. در آزمایشی عملکرد علوفه با شخم حداقل در سال های کم باران بیشتر از سال هایی با بارندگی فراوان بوده است. چنین نتایجی در رابطه با بهبود شرایط فیزیکی خاک، مقاومت کمتر خاک نسبت به نفوذ آب و فشردگی کمتر خاک بوده و اثرات غیرمستقیم آن شامل علف های هرز کمتر، رشد بیشتر ریشه ها، رشد رویشی بهتر و عدم ورس گیاهان میباشد. در آمریکا روش های بیخاکورزی و خاکورزی متداول به منظور آزادسازی ازت در خاک، بالا بردن ماده خشک تولیدی و تجزیه شیمیایی بقایای گیاهی به منظور تولید علوفه و پوشش مزرعه با گیاهان لگومینوز مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه میزان ازت آزاد شده از کل ازت موجود در خاک 126 کیلوگرم در هکتار شد و با استفاده از روش بیخاکورزی 13 درصد و در روش خاکورزی متداول 43 درصد بود. همچنین در اثر کشت علوفه با روش بیخاکورزی کیفیت برگ های علوفه تولیدی افزایش و با ایجاد پوشش گیاهی مناسب از فرسایش خاک نیز جلوگیری به عمل آمد. در ایالت میشیگان آمریکا روش خاکورزی، با سایر فاکتورهای تولید علوفه مورد مقایسه قرار گرفت و نتیجه گرفته شد که خاکورزی با مالچ کلشی اقتصادی ترین سیستم خاکورزی برای تولید علوفه بوده و این سیستم خاکورزی هزینه های کارگری، سوخت و استهلاک ماشین ها را 30 درصد کاهش داده و انجام بموقع عملیات کشاورزی را در یک دوره کوتاه امکانپذیر ساخته است. در بلغارستان بررسی روش های مختلف خاکورزی در تناوب گندم - علوفه نشان داد که استفاده از هرس بشقابی بعد از انجام شخم اصلی در مقایسه با کشت مستقیم، جمعیت علف های هرز را به اندازه 20-10 درصد کاهش داده و ماده خشک تولیدی علوفه را 8-7 درصد افزایش داد.
-9.jpg)
اقدامات و توصیه های لازم برای کاشت اصولی علوفه
در طول ده سال گذشته در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم بررسی های زیادی در مورد کشت مخلوط ماشک با جو، عمق کشت علوفه و روش تهیه زمین در تناب علوفه گندم و بالعکس انجام گرفته است. ارقام مختلف ماشک علوفه ای برای کاشت در اراضی دیم توسط موسسه تحقیقات کشاورزی دیم معرفی و در زمینه اصول صحیح تهیه زمین و کاشت آن اقدامات موثری انجام گرفته است. از ارقام معرفی شده علوفه می توان ماشک علوفه ای بهاره به نام رقم مراغه و ماشک علوفه ای پاییزه به نام رقم گل سفید را نام برد.
مناسب ترین روش خاک ورزی برای تولید ماشک، استفاده از گاوآهن قلمی در پاییز و استفاده از هرس بشقابی (دیسک) و سپس کاشت مکانیزه توسط بذرکارهای رایج در کشور است. ماشک علوفه ای پاییزه را می توان در اوایل پاییز همانند گندم در حالت خشک، کاشت نمود تا اینکه هیچگونه لطمه ای به خصوصیات فیزیکی خاک وارد نشود. روش کشت و کار فوق الذکر در منطقه مراغه، هم در شرایط تحقیقاتی و هم در شرایط زارعان منجر به افزایش رطوبت
گاوآهن قلمی مناسب برای خاک ورزی اولیه و تهیه بستر برای کاشت ماشک علوفه ای
کاشت مکانیزه ماشک با بذرکار مناسب و رایج در کشور
خاک، اندازه گیری شده در مراحل مختلف رشد و نمو ماشک گردید، به طوری که میزان رطوبت وزنی موجود در خاک در روش مورد اشاره و در مرحله گل دهی ماشک در اعماق 15 - 0، 30 - 15 و 45 - 30 سانتی متر به ترتیب 90/24، 67/26 و 04/28 درصد بود و از نظر تولید علوفه تر و علوفه خشک، به ترتیب دارای عملکرد 5393 و 3190 کیلوگرم در هکتار بود. کاه و کلش نهایی و دانه تولیدی به ترتیب با 3245 و 1121 کیلوگرم در هکتار نسبت به روش های دیگر بیشترین عملکرد را داشت.
پیشنهادها
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
